Cần song song cải hóa tàu cũ và đóng mới một số nhóm tàu.

Phòng Quản lý tàu cá, Cục Khai thác và Bảo vệ nguồn lợi Thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn nhận định, sau khi có chương trình vay vốn đóng tàu cá xa bờ của Nhà nước, đội tàu cá xa bờ đã phát triển nhanh chóng. Từ chỗ 1.000 chiếc ban đầu, đến nay, sau 15 năm, ngành Thủy sản đã có trên 22 nghìn chiếc. Trong đó, số tàu có công suất trên 250 sức ngựa ngày càng phổ biến, nhiều tàu cá được trang bị máy chính có công suất đến 800 sức ngựa, có khả năng khai thác ở các vùng biển xa nhất.

Mặc dù trang bị máy lớn, hoạt động ở các vùng biển cách bờ hàng trăm hải lý, các tàu cá xa bờ hiện nay vẫn chủ yếu được đóng theo phương pháp truyền thống, ít có sự tính toán về kết cấu và ổn định (không có thiết kế hoặc chỉ có thiết kế mẫu). Việc giám sát đóng mới của đăng kiểm vẫn mang tính hình thức hoặc chưa tuân thủ theo quy trình. Thêm nữa, các trang thiết bị chủ yếu đơn giản không đáp ứng được tiêu chuẩn kĩ thuật, phần lớn tàu chỉ được tiến hành kiểm tra, gia hạn hàng năm mà chưa được kiểm tra theo định kỳ. Cùng với đó, thuyền viên tàu cá chưa tận dụng hết tính năng ưu việt của máy móc, chất lượng đào tạo chưa cao, ngư dân gần như chưa được huấn luyện cơ bản về phòng ngừa tại nạn và tìm kiếm cứu nạn.

“Các tàu cá đều có chung những tồn tại như bố trí các cửa, khoang, nắp hầm chưa bảo đảm điều kiện kín nước theo quy định; trang thiết bị chưa đáp ứng hoạt động tại các vùng biển; phần lớn đều sử dụng máy cũ làm máy chính; không đủ điều kiện sinh hoạt của ngư dân cũng như điều kiện an toàn khi khai thác”, lãnh đạo Phòng Quản lý tàu cá nhấn mạnh.

Cục Khai thác và Bảo vệ nguồn lợi Thủy sản cho rằng, muốn thực hiện hiện đại hóa tàu cá Việt Nam cần thiết phải tiến hành theo 5 bước, đó là: Lựa chọn nhóm tàu ưu tiên; giải pháp công nghệ; thiết kế tàu mẫu; đóng tàu thử nghiệm và triển khai áp dụng.

Trước mắt, chỉ nên tập trung vào một số nhóm tàu ưu tiên hiện đại hóa như: Nhóm tàu cá ngừ đại dương – nhóm hoạt động ở các vùng biển rất xa bờ và sản phẩm khai thác mang lại giá trị kinh tế cao. Bên cạnh đó là, nhóm thường hoạt động dài ngày và có nguy cơ mất an toàn cao như nhóm mực xà. Thứ 3 là, nhóm hoạt động ở vùng biển Trường Sa và DK1 (ngoài mực đích kinh tế còn có vai trò quan trọng trong bảo vệ an ninh chủ quyền quốc gia trên biển).

Tiếp đến, giải pháp công nghệ là khâu quan trọng; phải tiến hành song song giữa việc đóng mới các tàu cá hiện đại với việc cải tạo nâng cấp các đội tàu hiện có. Bởi, rất nhiều tàu cá hiện có của Việt Nam đủ điều kiện để hoạt động đánh bắt xa bờ, không ít tàu cá cũ chỉ cần thay đổi, nâng cấp máy chính là đáp ứng được các yêu cầu.

“Với 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và đóng tàu, tôi quan điểm việc hiện đại hóa tàu cá cần thực hiện song song giữa việc cải hóa tàu cũ với việc đóng mới tàu hiện đại, làm sao đáp ứng được các điều kiện tiêu chuẩn, đặc biệt chú ý nâng cao khả năng bảo quản sau thu hoạch được 80% giá trị để đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản. Khả thi thì 10 năm nữa chúng ta mới cải hóa được và 20 năm nữa chúng ta mới đủ sức đóng mới hệ thống tàu cá  Việt Nam”, ông Phạm Ngọc Hòe, nguyên Tổng Giám đốc Tổng Cty Hải sản Biển Đông đánh giá.

Bài và ảnh: Hữu Oanh