Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, đến ngày 20/4/2012, tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng (NH) đối với nền kinh tế ước giảm 1,35%. GDP quý I tăng trưởng ở mức 4% thấp nhất trong vòng 2 năm trở lại đây, thấp hơn dự kiến của Chính phủ là 5 - 6% và quý II dự kiến tăng khoảng 4,5%, do đó khó đạt mục tiêu tăng trưởng 6 - 6,5% của cả năm 2012.

Lạm phát giảm sâu có nguyên nhân chủ yếu là kết quả của việc thực hiện chính sách thắt chặt tài khóa và tiền tệ hơn 1 năm qua đã có tác dụng. Riêng về tín dụng NH, từ chỗ tăng trưởng dư nợ từ trên 30% cuối năm 2010 đã giảm mạnh còn 10% vào cuối năm 2011. Năm 2012, dự kiến điều chỉnh tăng trưởng dư nợ lên 17% vào cuối năm, nhưng 5 tháng đầu năm tín dụng đều tăng trưởng âm. Trong khi đó, vốn hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp (DN) và vốn đầu tư công chủ yếu phụ thuộc vào vốn vay NH và vay nước ngoài.

Sự sụt giảm nhanh của tín dụng và hạn chế chi tiêu ngân sách và đầu tư công, cộng với lãi suất NH quá cao kéo dài đã khiến các DN, hộ sản xuất, kinh doanh khó khăn về thiếu vốn, hàng tồn đọng, thua lỗ, phá sản… Cùng với đó, tổng cầu tiêu dùng tăng chậm lại (kể cả khu vực DN và người dân). Đặc biệt là, mức thu nhập của người dân thời gian qua giảm sút do mặt bằng giá cả tăng cao; lao động thất nghiệp, thiếu việc làm.

Sức mua của người dân sụt giảm đến mức đáng lo ngại. Hàng loạt hàng hóa trước đây được tiêu thụ mạnh (như hàng gia dụng, nhà đất…) nay các DN liên tục giảm giá, thậm chí có DN bất động sản giảm dưới giá thành nhưng vẫn ế hàng. 2 lần điều chỉnh giá xăng dầu và tăng lương (26,5%) đầu tháng 5 vừa qua, nhưng giá cả thị trường gần như “bão hòa” không có phản ứng đua nhau tăng giá “té nước theo mưa” như trước đây. Chỉ số CPI các tháng này cũng chỉ nhích nhẹ.

Điều đáng lo ngại là, lạm phát của nước ta liên tục từ nhiều năm nay luôn cao hơn gấp 3 - 4 lần tăng trưởng kinh tế, trong khi ở các nước thì ngược lại. Nguyên nhân chủ yếu là do hiệu quả đồng vốn đầu tư đạt thấp. Để thu về 1 đồng lợi nhuận phải bỏ ra tới 6 - 7 đồng trong đầu tư công, trong khi tỷ lệ này của các nước chỉ 3 - 4 đồng. Vốn đầu tư của DN Nhà nước luôn cao hơn gấp 2 lần so với đầu tư của DN tư nhân do lãng phí, thất thoát, tham nhũng… Điều này khiến chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm bị đẩy lên cao bất hợp lý, khó cạnh tranh với sản phẩm cùng loại của các nước có giá thành thấp. Đây cũng là nguyên nhân chủ yếu đẩy lạm phát tăng cao.

Để thực hiện được mục tiêu kiềm chế lạm phát, tăng trưởng hợp lý, bảo đảm ổn định vĩ mô và an sinh xã hội, từ nay đến cuối năm, các chuyên gia cho rằng, phải tập trung giải quyết khó khăn liên quan đến hàng tồn kho, các DN bị đình đốn, thắt chặt chi tiêu của người dân, cũng như lấy lại niềm tin người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, NH Nhà nước cần có biện pháp, chỉ đạo quyết liệt để xử lý nợ xấu, trước hết là nợ xấu giữa các NH và có biện pháp cơ cấu lại nợ, giãn nợ… cho các DN, nhất là các DN có tiềm năng kinh doanh tốt nhưng đang khó khăn; giảm lãi suất cho vay nhằm khơi thông dòng vốn trong nền kinh tế. Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công (kế hoạch 240 nghìn tỷ đồng cả năm, nhưng hiện tại mới giải ngân được khoảng 66 nghìn tỷ đồng) để khơi thông sản xuất và tiêu thụ hàng hóa tồn đọng (sắt, thép, xi măng…). Ngoài việc thực hiện giảm, miễn, giãn thuế với các đối tượng đã được công bố nên nới thêm diện cần được hỗ trợ là hộ kinh doanh cá thể.

Phải thực hiện tái cơ cấu DN Nhà nước, cơ cấu đầu tư, có chính sách khuyến khích đầu tư đổi mới công nghệ, chống thất thoát lãng phí, tham nhũng để nâng cao hiệu quả đầu tư, giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm.

Minh Phong