Cơ hội cho hàng nông, lâm, thủy sản
    
Tổng cục Hải quan cho biết, kim ngạch XK 2 tháng đầu năm nay ước đạt 12,79 tỷ USD, tăng 45,6% (tương ứng tăng hơn 4 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2010. Kết quả này cho thấy, kim ngạch XK tăng không chỉ do về lượng tăng, mà chủ yếu là do giá bán và tỷ giá tăng. Các thị trường lớn là Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc chiếm 63,7% tỷ trọng đều tăng trưởng khá.

Kim ngạch XK các mặt hàng nông sản chính 2 tháng đầu năm đạt 2 tỷ USD, tăng 57,5% so với cùng kỳ. Trong đó, XK thủy sản 2 tháng đầu năm 2011 đạt hơn 835 triệu USD, tăng trên 54,4% so với cùng kỳ. Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam cho biết, dù gặp khó khăn về nguồn nguyên liệu, nhưng XK tôm vẫn thu được những kết quả tốt, giá trị XK vẫn tăng cả về lượng và giá trị. XK cá tra, basa cũng gặp nhiều thuận lợi trên các thị trường truyền thống và tiềm năng.
   
Các mặt hàng khác cũng đang có nhiều lợi thế về giá XK tăng. Cà phê đang là mặt hàng tăng trưởng mạnh nhất về giá trị sau 2 năm lao đao, hiện giá cà phê XK ở mức kỷ lục cao nhất trong vòng 15 năm qua. Mặc dù khối lượng XK tăng không đáng kể, nhưng giá trị kim ngạch thu về trong 2 tháng tăng tới 40%. Nếu cả năm vẫn giữ khối lượng XK như năm 2010 và giá XK bình quân giữ được như hiện nay, thì ngành Cà phê sẽ vượt qua kỷ lục năm 2007, có thể kim ngạch đạt tới 2,4 - 2,5 tỷ USD trong năm 2011. Bên cạnh đó, cao su 2 tháng đầu năm nay có khối lượng XK đạt 106 nghìn tấn và giá trị là 267 triệu USD, tăng 38,2% về lượng, nhưng giá trị kim ngạch thu về gấp 2,4 lần so với cùng kỳ do giá tăng. Gạo cũng đang là mặt hàng mang lại nhiều triển vọng cho ngành nông nghiệp. 2 tháng đầu năm XK gạo đạt tới 1,1 triệu tấn, tăng 52,1% về kim ngạch XK gạo. Hiện, thế giới đang sốt lương thực khi nhiều nước rơi vào cảnh mất mùa do thiên tai, hạn hán, chiến sự. Nhiều nước, nhất là Indonesia đã tăng lượng gạo mua của Việt Nam lên gấp 9 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Hiệp hội Lương thực Việt Nam cũng vừa nâng mức giá sàn XK trung bình tăng 20 USD/tấn với tất cả các loại gạo.

Hoạt động XK năm 2011 đang đứng trước những thách thức do xu thế toàn cầu hóa và hội nhập. Trong đó, có những khó khăn như cuộc khủng hoảng nợ công tại một số nước châu Âu tiếp tục diễn biến phức tạp và ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế thế giới; bảo hộ thương mại ngày càng nhiều và phức tạp. Các nước phát triển như Hoa Kỳ, EU sẽ đưa ra những chính sách ưu ái với các Cty trong nước và hạn chế nhập khẩu các sản phẩm nước ngoài. Việc các nước nhập khẩu bắt đầu áp dụng các rào cản thương mại và các quy định mới sẽ gây khó khăn cho các DN Việt Nam.

Tăng giá trị kim ngạch XK
    
Theo đánh giá của Bộ Công thương, XK vừa qua đã có những chuyển biến, nhất là chất lượng tăng trưởng được cải thiện, thể hiện ở các mặt như: Cơ cấu hàng hóa XK đã có sự chuyển dịch tích cực theo hướng tăng dần tỷ trọng nhóm hàng công nghiệp, chế tạo, nhóm hàng có hàm lượng công nghệ và chất xám cao, giảm dần XK thô. Tuy nhiên, sự khởi động này vẫn còn rất hạn chế và chậm chạp do chưa được quan tâm đầu tư đúng mức, công nghiệp phụ trợ còn chưa phát triển. Trong khi đó, năng lực sản xuất nhiều mặt hàng nông sản, khoáng sản, nước ta đã đến ngưỡng, khó có khả năng tăng trưởng cao như lúa gạo, cà phê, cao su, thủy sản, dầu thô, than đá.

Điều đáng nói là, một số nhóm hàng có kim ngạch XK cao, nhưng hàm lượng giá trị gia tăng còn thấp. Điển hình như ngành Dệt may, năm 2010, XK dệt may đạt 11,2 tỷ USD, tăng 23,2% so với năm 2009 và năm 2011, dự kiến toàn ngành sẽ đạt 12,7 - 13 tỷ USD kim ngạch XK. Tuy nhiên, khoảng 70% nguyên phụ liệu cho ngành sản xuất dệt may của Việt Nam vẫn dựa vào nhập khẩu. Do đó, việc điều chỉnh tỷ giá cũng có những tác động không nhỏ đến ngành này. Trong khi đó, phụ liệu của công nghiệp dệt may sản xuất trong nước chưa đáp ứng được đòi hỏi về mẫu mã, chất lượng cần thiết của sản phẩm XK, nên giá trị gia tăng trên mỗi sản phẩm không cao.
    
Ngoài ra, một số mặt hàng truyền thống khác như: Thủy sản, cao su, da giày, điện tử và linh kiện, sản phẩm gỗ… dù năng lực cạnh tranh đã có những chuyển biến tích cực hơn nhờ mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư chiều sâu, mở rộng thị trường, đa dạng sản phẩm nhưng vẫn còn hạn chế. Các mặt hàng mới như máy móc thiết bị, phụ tùng, phương tiện vận tải, hóa chất, sản phẩm hóa chất, sản phẩm thủy tinh… khối lượng sản phẩm chưa nhiều.
.  
Vì vậy, để đẩy mạnh XK, bảo đảm kim ngạch XK cả năm nay đạt 78,8 tỷ USD và giảm nhập siêu xuống dưới 16%, theo chỉ đạo của Chính phủ, ngoài việc phấn đấu tăng về lượng, tăng mặt hàng mới phải tạo chuyển biến về chất lượng hàng XK, tăng giá trị kim ngạch XK. Hiện, các ngành đang triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ XK nhất là về tài chính - tiền tệ như đáp ứng đủ vốn, ngoại tệ, rà soát các chính sách thuế để miễn giảm, giản thuế, giản nợ… cũng như tạo điều kiện để các DN cơ cấu lại mặt hàng XK, đổi mới công nghệ, phát triển công nghiệp phụ trợ tiến tới chủ động nguồn nguyên phụ liệu, tăng giá trị  và sức cạnh tranh hàng XK.

  Thanh Hà