Năm 2012, Cục Viễn thông, Bộ TT&TT, đánh giá, thị trường viễn thông Việt Nam đã chứng kiến cảnh “ra đi” hoặc sáp nhập của các đơn vị viễn thông từng xuất hiện rầm rộ như: Beeline, S-Fone, hay EVN Telecom sáp nhập vào Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel). Các DN lớn thì vẫn phát triển tốt còn DN nhỏ gần như phải “lui quân”, rời bỏ thị trường.

Tuy nhiên, để giữ thị phần, nhiều đơn vị chọn giải pháp xin 1 loạt giấy phép cấp dịch vụ số, rồi để đấy không triển khai vì chi phí đầu tư quá lớn, càng triển khai càng lỗ. Nguyên do là, cho đến nay, trên 95% DN viễn thông là DN Nhà nước, chiếm vị trí thống lĩnh trên thị trường. Trong khi đó, theo Luật Viễn thông, nếu DN được cấp giấy phép, nhưng nếu không triển khai thì sau 2 năm giấy phép sẽ bị thu hồi.

Chưa kể, các DN lớn như Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) và Viettel có hạ tầng kênh truyền dẫn, buộc các DN Nhà nước còn lại phải thuê lại hạ tầng của mình. Vì thế, các DN nhỏ đã khó khăn lại càng khó khăn.

Trước thực tế này và với định hướng phát triển bền vững thị trường viễn thông theo Quy hoạch Phát triển Viễn thông Quốc gia đến 2020, trong năm 2013 này, Bộ TT&TT tăng tốc đẩy mạnh thực hiện quy hoạch, trong đó có tái cơ cấu các DN nhằm hình thành ít nhất 3 - 4 DN có năng lực cạnh tranh cao trên mỗi thị trường quan trọng như di động, Internet băng rộng, cố định đường dài trong nước và quốc tế. Việc tái cơ cấu sẽ bám sát mục tiêu nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh bằng nhiều biện pháp, trong đó có tạo điều kiện cho việc mua bán, sáp nhập, thu hồi giấy phép, tổ chức lại các DN Nhà nước kinh doanh kém hiệu quả.

Trong năm 2013, sau khi Đề án Tái cơ cấu Tổng Cty Truyền thông đa phương tiện (VTC) giai đoạn 2012 – 2015, được phê duyệt ngày 11/1/2013, Bộ TT&TT sẽ tập trung vào việc tái cơ cấu, tổ chức lại VNPT. Trước hết, mục tiêu trong giai đoạn tới của VTC là trở thành nhà cung cấp dịch vụ nội dung số, dịch vụ truyền hình hàng đầu Việt Nam với vốn điều lệ 1.500 tỷ đồng và quý IV/2013 sẽ hoàn thiện bộ máy theo mô hình mới.

Theo quy định tại Thông tư 10/2012/TT-BTTTT, VNPT sẽ phải nhanh chóng tái cơ cấu lại vốn sở hữu trong 2 mạng di động VinaPhone và MobiFone. Bởi theo quy định của thông tư này (có hiệu lực ngày 31/8/2012), 1 tổ chức, cá nhân đã sở hữu trên 20% vốn điều lệ hoặc cổ phần trong 1 DN viễn thông thì không được sở hữu trên 20% vốn điều lệ hoặc cổ phần của DN viễn thông khác, cùng kinh doanh trong một thị trường dịch vụ viễn thông - cụ thể là dịch vụ thông tin di động mặt đất. Trong khi VNPT lại đang sở hữu 100% vốn tại VinaPhone và MobiFone.

Trong mô hình tái cơ cấu mà VNPT đang xây dựng, giai đoạn từ 2016, Cty mẹ sẽ đảm nhận quản lý và đầu tư tài chính, còn các Cty con sẽ trực tiếp tổ chức kinh doanh theo 3 lớp gồm: Cty hạ tầng mạng, Cty phát triển dịch vụ và các Cty kinh doanh.

Nhiều ý kiến cũng tỏ ra lo ngại khi thị trường viễn thông sẽ quay lại độc quyền nếu sáp nhập VinaPhone và MobiFone. Ông Phạm Hồng Hải, Cục trưởng Cục Viễn thông, Bộ TT&TT, khẳng định, chính sách quản lý thị trường viễn thông là duy trì áp lực cạnh tranh trên thị trường, phải có ít nhất 3 DN cung cấp dịch vụ có thị phần tương đồng để bảo đảm cạnh tranh. Việc tạo ra thị trường cạnh tranh đối với dịch vụ di động, Internet băng rộng, cố định đường dài và quốc tế sẽ thông qua các chính sách cấp phép, kết nối, kiểm soát bình ổn thị trường và quy hoạch tài nguyên phù hợp. Và, mặc dù phía Bộ TT& TT cho rằng, việc tái cơ cấu VNPT sẽ được Bộ tập trung tiến hành trong năm 2013, nhưng tại nhiều cuộc gặp gỡ giữa Bộ với DN, các đơn vị cho rằng, việc tái cơ cấu VNPT có thể sẽ chưa thể hoàn thành ngay trong năm 2013.  

Mai Châu