Sản phẩm gạo thơm Ngọc Đông.

Từ cách nghĩ…

Chủ nhiệm HTX Lúa - Tôm Hòa Lời, Mai Văn Chánh tâm sự: Để có được “tấm giấy thông hành” đạt tiêu chuẩn Global Gap, bà con xã viên phải học và tuân thủ trên 200 quy định với nhiều khó khăn thử thách. Chẳng hạn, phải có kho chứa phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, sổ ghi nhật ký ruộng đồng, điểm pha nông dược, có tủ thuốc y tế. Rồi phải có cơ cấu tổ chức, từ lãnh đạo đến văn thư, thủ kho, thanh tra viên nội bộ, kiểm tra định kỳ và đột xuất, phân loại lưu trữ hồ sơ trong thực hành, để phục vụ việc tách biệt sản phẩm… vốn là những điều xưa nay không mấy nhà nông biết tới.

Nhưng, với quyết tâm làm giàu bằng chính cái nghề “làm lúa” của  mình, nông dân HTX Hòa Lời đã cố gắng nhiều để  đáp ứng được những tiêu chuẩn khắt khe. Ngày nhận Giấy chứng nhận tiêu chuẩn Global Gap, và nhất là khi Công ty Gentraco từ Cần Thơ xuống thu mua lúa với giá cao hơn thị trường 20%, các xã viên được lợi thêm gần 7 triệu đồng/ha, bà con xã viên ai cũng mừng vui như mở hội.

Bây giờ, hạt gạo Ngọc Đông đã có mặt tại khắp các hệ thống siêu thị cả nước và đang được Công ty Gentraco chào hàng đến thị trường nhiều nước. Chủ nhiệm Mai Văn Chánh nói: “Từ vùng đất nuôi tôm, mỗi năm chỉ bấp bênh một vụ lúa thường, bây giờ làm lúa thơm theo tiêu chuẩn Global Gap cho lợi ích kinh tế cao, hỏi sao nhà nông không mừng. Thật tự hào khi hạt lúa từ ở vùng quê xa xôi, đã trở thành mặt hàng cao cấp xuất khẩu”.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Sóc Trăng, Quách Văn Nam cho biết: Bước đầu mô hình, Sở đã hỗ trợ xã viên vốn đầu tư, và giống lúa ST5 thích hợp với vùng đất lợ. Công ty Gentraco hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm. Liên kết “bốn nhà” trên các diễn đàn trở thành hiện thực sinh động. Chỉ năm đầu tiên 2009, sản lượng lúa tăng 10,5 lần so với năm 2008, lợi nhuận của nông dân tăng trên 65%.

Xã viên Nguyễn Văn Tùng nói: “Chỉ 1 hécta làm 1 vụ lúa mà lãi hơn 27 triệu đồng, trước kia nằm mơ không thấy”. Vụ tiếp theo, HTX Hòa Lời ký tiếp hợp đồng sản xuất lúa theo quy trình Global Gap với Công ty Gentraco và được thu mua toàn bộ sản lượng với giá cao hơn thị trường 25%.

Tháng 7/2011, mối liên kết “bốn nhà” đi tới thành lập Liên minh Sản xuất chế biến và tiêu thụ gạo thơm Ngọc Việt - Hòa Lời. Từ đây hỗ trợ của Nhà nước cho nông dân và nông nghiệp “không qua cơ quan hành chính theo phong trào” mà trực tiếp với Liên minh. Và những nông dân tiên tiến, nông trang hiện đại, nông thôn mới hiện hình từ đó. Liên minh sản xuất, chế biến, tiêu thụ gạo thơm Ngọc Đông giờ đã có 31 hộ nông dân, với tổng diện tích là 61ha.

Hiện Liên minh đã tăng thêm 18 tỷ đồng nguồn vốn đầu tư cho hạt gạo Global Gap. Trong đó,  gần 11,5 tỷ đồng do Gentraco đầu tư cho quy trình sản xuất đến bảo quản chế biến,  và tiếp thị mở rộng thị trường.

Chủ tịch HĐQT Công ty Gentraco Nguyễn Trung Kiên cho biết, từ sau khi thu hoạch vụ tôm hồi tháng 9, vụ lúa Tết sắp thu hoạch nay mai, với sản lượng dự kiến hơn 330 tấn, sẽ được Gentraco bao tiêu toàn bộ. Với mạng lưới phân phối và xuất khẩu mỗi năm hơn 300.000 tấn gạo, mục tiêu lâu dài của Gentraco là có thêm 1.500 tấn gạo thơm Ngọc Đồng mỗi năm đưa vào Siêu thị các nước châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Cánh đồng mẫu ở Sóc Trăng

… Đến cách làm

Tuy nhiên, với các giống lúa thơm, dịch bệnh đạo ôn là thường khó  tránh. Để giữ sản lượng, nhà nông phải phun thuốc bảo vệ thực vật trước và sau khi cây lúa làm đồng. Nhưng như thế dư lượng thuốc dễ tồn lưu trên hạt gạo, ảnh hưởng đến tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cho hạt gạo, và đương nhiên tác động xấu đến xuất khẩu.

Khắc phục nhược điểm này, cũng là để giữ vững uy tín cho thương hiệu hạt gạo Ngọc Việt - Hòa Lời còn non trẻ. Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Sóc Trăng, kỹ sư Hồ Quang Cua cùng các Chuyên viên kỹ thuật đã lai ngẫu nhiên giữa giống lúa ST1 mẹ và ST3 bố, cho ra giống lúa ST13 kháng bệnh với năng suất cao.

Niên vụ năm 2010, giống lúa  ST13 đã đáp ứng tốt nhu cầu kháng bệnh và cho năng suất cao. Khi xay xát, tỷ lệ hạt gạo nguyên gần như tuyệt đối. Hạt gạo trắng đẹp và dài đến 7,4 mm, hoàn toàn đủ tiêu chuẩn dành cho xuất khẩu chất lượng cao.

Vậy là Gạo thơm Ngọc Đồng, hạt ngọc từ cánh đồng quê nhiễm mặn bao đời, nay đang cho cơm thơm hương dẻo lan tỏa và bay xa.

Bí thư tỉnh ủy Sóc Trăng, Võ Minh Chiến tâm sự: “Khi tái lập tỉnh từ năm 1992, diện tích gieo trồng lúa chỉ có 242,8 ngàn ha, với tổng sản lượng 826,8 ngàn tấn. Đến nay, Sóc Trăng đã có 348,9 ngàn ha, đưa tổng sản lượng lúa lên trên 2 triệu tấn/năm, trong đó có trên 1 triệu tấn lúa hàng hóa xuất khẩu, đứng hàng thứ 4 trong khu vực ĐBSCL và thứ 5 trên toàn quốc”.

Từ vụ Đông Xuân 2012 tới, tỉnh sẽ tập trung triển khai chủ trương xây dựng cánh đồng mẫu lớn, đồng thời hỗ trợ nông dân mua 150 máy gặt đập liên hợp, cơ giới hóa nông nghiệp. Mục tiêu trước mắt của Sóc Trăng là tập trung phát triển mạnh giống lúa đặc sản chất lượng cao.

Bí thư Võ Minh Chiến cho biết thêm, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Sóc Trăng lần thứ XII tiếp tục xác định phát triển nông nghiệp là nền tảng, nhiệm vụ trong thời gian tới, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn. Truyền thống làm lúa nước phải được duy trì thành thế mạnh, để đảm bảo vững chắc an ninh lương thực trên địa bàn, và góp phần đảm bảo an ninh lương thực cả nước, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu.

Lúa gạo và con người Sóc Trăng từ lâu đã đi vào sách sử. Vị thế ấy càng được nâng lên khi sản phẩm gạo thơm Global Gap Ngọc Đông đang được nhân rộng từng ngày. Từ mô hình đến chiến lược, hạt gạo Sóc Trăng sẽ có cơ hội xâm nhập thị trường thế giới, theo những chuyến tàu hàng... xuất khẩu đi xa.

Bài học từ hạt gạo Global Gap Ngọc Đông, xứng đáng là mô hình sản xuất cần được nhân rộng hơn, để củng cố thêm vị thế cho hạt gạo Việt trên trường quốc tế.

Xuân Lâm