Người dân đang phơi, sơ chế CDL làm thuốc chữa bệnh thông thường

Gần 20 năm qua, CDL của Cao Bằng đã  “thần tốc”… vượt biên sang bên kia biên giới với số lượng lên đến trên 500.000 tấn. Thương nhân Trung Quốc mua cả gốc lẫn ngọn nên rất nhiều loài CDL đã vĩnh viễn không còn thấy dấu vết ở núi non Cao Bằng.

Kết quả điều tra cơ bản ở Cao Bằng từ những năm 1969 - 1973 đã phát hiện có 617 CDL thuộc 211 họ thực vật, phân bố nhiều ở các huyện Thông Nông, Bảo Lâm, Bảo Lạc, Hà Quảng, Nguyên Bình. Trong số 617 loài CDL nói trên, có những loài thuộc các nhóm điều trị ngoại khoa, nội khoa, sản khoa, kháng khuẩn, diệt vi-rút, điều trị và hỗ trợ điều trị ung thư, sơ gan, bồi dưỡng nâng cao thể trạng cơ thể… Cùng với sự phong phú của CDL, toàn tỉnh Cao Bằng có trên 800 thầy thuốc Đông y. Nhiều người dân cũng biết cách sao chế, sử dụng CDL tự chữa trị những căn bệnh đơn giản, thông thường. Trong dân gian cũng có rất nhiều bài thuốc truyền từ đời này sang đời khác, tạo nên kho tàng kiến thức bản địa phong phú về sử dụng cây rừng làm thuốc…

Ông Hoàng Văn Bé, Chủ tịch Hội Đông y Cao Bằng cho biết, Cao Bằng có nhiều loại CDL như: Cỏ ban hoa vàng, Bách bộ, Hồi núi, Ngũ gia bì hương, Thiên niên kiện, Hoàn sơn tiêu thực, Kê huyết đằng, Hà thủ ô, Ba kích, Sói rừng, Thổ phục linh, Bình vôi, Chè dây, Giảo cổ lam, Phong lan đất, Thất diệp nhất cho hoa, Thanh thiên quỳ… CDL ở Cao Bằng sinh trưởng nhanh tại những nơi thích hợp. Ngoài những CDL có tên gọi, ông Hoàng Văn Bé cũng cho biết thêm, rất nhiều cây thuốc được thương lái Trung Quốc mua đại trà với khối lượng lớn nhưng không biết rõ tác dụng.

Một điểm thu mua CDL do dân khai thác từ rừng ra

Lo lắng nhất của ông Bé là CDL có tên tuổi ở Cao Bằng cứ “thần tốc”… vượt biên không có cách gì kìm hãm lại được. Thực trạng này không chỉ làm thất thoát hàng chục tỷ đồng/năm, nếu chỉ tính ở dạng thô. CDL khi qua chế xuất thành thuốc thành phầm sẽ có giá trị tăng gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần. 1 kg cây Sói rừng, thương lái Trung Quốc chỉ mua với giá “như cỏ khô” từ 2 - 3 ngàn đồng, chế biến xong bán gía cao gấp 30 lần; cây Hoa vàng bán tại thị trường trong nước có giá khoảng 1 triệu đồng, sang Trung Quốc giá cũng “đội” lên hàng chục lần…

“Tình trạng CDL “thần tốc”… vượt biên nếu không được ngăn chặn kịp thời thì chỉ vài năm tới, Cao Bằng sẽ không còn CDL. Nếu dừng khai thác CDL ngay từ bây giờ thì phải 30 năm nữa, CDL ở Cao Bằng mới có thể hồi sinh”, Chủ tich Hội Đông y tỉnh Cao Bằng chua xót nói.
Chia sẻ với ông Hoàng Văn Bé, GS.TS Trần Công Khanh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Cây thuốc cổ truyền dân tộc Hà Nội, bày tỏ sự “khó hiểu”  trước sự thất thoát không gì kìm hãm được của CDL ở Cao Bằng. Theo ông Khanh, nhu cầu sử dụng CDL trong nước mỗi năm lên đến 50.000 tấn, tại sao lại để CDL bị bán sang Trung quốc với giá quá rẻ mạt?

Thanh Tùng - Hoài Thanh