Ngày 15/5, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về ngân sách Nhà nước năm 2019, tình hình triển khai thực hiện dự toán năm 2020.
Thâm hụt ngân sách giảm gần 19.000 tỷ đồng
Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2019, tổng thu ngân sách đạt hơn 1,55 triệu tỷ đồng, vượt gần 140.000 tỷ (khoảng 9,9%) so với dự toán. Tỷ lệ huy động vào ngân sách đạt 25,7% GDP, riêng từ thuế, phí đạt 21,1% GDP.
Trong khi đó, tổng chi ngân sách gần 1,75 triệu tỷ đồng, vượt xấp xỉ 115.000 tỷ (khoảng 7%) so với dự toán, và tăng hơn 81.000 tỷ đồng so với báo cáo Quốc hội.
Tồn tại lớn nhất trong điều hành năm 2019, theo Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng là tiến độ giải ngân vốn đầu tư công từ nguồn ngân sách Nhà nước vẫn chậm, cả năm gần 71% dự toán. Còn khoảng gần 129.000 tỷ đồng chưa được giải ngân, phải chuyển nguồn sang 2020.
Bội chi ngân sách năm 2019 ở mức gần 203.000 tỷ đồng (khoảng 8,7 tỷ USD), bằng 3,36% GDP thực hiện (hơn 6 triệu tỷ đồng). So với 2018, thâm hụt ngân sách năm 2019 giảm gần 19.000 tỷ đồng.
Cũng theo báo cáo của Chính phủ, đến cuối 2019, nợ công chiếm khoảng 54,7% GDP, nợ Chính phủ 47,7% GDP và nợ nước ngoài quốc gia 47% GDP. Các chỉ số này thấp hơn mục tiêu giai đoạn 216-2020, lần lượt tương ứng 65%, 54% và 50% GDP.
Cơ cấu thu ngân sách chưa bền vững
Cho rằng kết quả thu - chi ngân sách 2019 là nỗ lực lớn của Chính phủ, Uỷ ban Tài chính ngân sách cũng chỉ ra nhiều tồn tại trong thu - chi.
Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải, dự báo kết quả thu năm 2019 để lập dự toán 2020 còn chưa sát, có chênh lệch lớn giữa số báo cáo Quốc hội và số đánh giá bổ sung.
Ngoài ra, cơ cấu thu ngân sách 2019 chưa bền vững khi tăng thu từ kết quả sản xuất, kinh doanh chưa cao, còn phụ thuộc nhiều vào các khoản thu bên ngoài thiếu ổn định như thu từ dầu thô, xuất nhập khẩu, thu từ nhà, đất... Chẳng hạn, thu từ xuất nhập khẩu chiếm 22,3% tổng thu ngân sách, thu từ nhà, đất chiếm 12,4%...
Ông Hải cũng chỉ ra, giải ngân vốn đầu tư công chậm có xu hướng chậm dần trong những năm gần đây, khi chỉ giải ngân được 75,8% dự toán. Cuối tháng 1/2020 vốn nước ngoài mới giải ngân được 37,3% dự toán.
“Đề nghị Chính phủ giải trình rõ nguyên nhân, trách nhiệm của các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương và làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu trong vấn đề này”, ông Hải nói.
Hụt thu năm 2020 là khó tránh khỏi
Cũng tại phiên họp, đề cập tới thu - chi ngân sách năm 2020, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho hay, sẽ khó khăn do ảnh hưởng của Covid-19.
Dự toán ngân sách năm 2020, tổng thu hơn 1,51 triệu tỷ đồng, chi hơn 1,74 triệu tỷ. Bội chi ngân sách là 234.800 tỷ đồng (khoảng 3,44% GDP).
"Trước tác động của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp đã phải thu hẹp hoạt động sản xuất - kinh doanh do gặp khó khăn về thị trường, gián đoạn nguồn cung nguyên, vật liệu đầu vào, cầu hàng hóa... tạo sức ép ngày càng lớn đến thu ngân sách", ông Dũng nói.
Ngoài ra, để đảm bảo nguồn chi trả các khoản nợ gốc đến hạn, trong 4 tháng đầu năm Bộ Tài chính đã phát hành gần 44.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, kỳ hạn bình quân 16,33 năm và lãi suất bình quân 3,06% một năm.
Thẩm tra báo cáo này, Uỷ ban Tài chính ngân sách cho rằng, hụt thu ngân sách năm 2020 là khó tránh khỏi. Cơ quan này đề nghị Chính phủ rà soát lại dự toán đã giao để cân đối đủ nguồn và bố trí vốn phù hợp cho các dự án để bảo đảm tính khả thi.