Chiều ngày 12/5, tiếp tục chương trình làm việc phiên họp 11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và dự án đường Vành đai 3 TP HCM.
Dành hơn 75.300 tỷ đồng ngân sách đầu tư, dự kiến thu phí để hoàn vốn
Theo tờ trình của Chính phủ, dự án đường vành đai 3 TP HCM có quy mô khoảng 76,3km, 4 làn xe cao tốc hạn chế; tốc độ thiết kế 80km/h với bề rộng mặt cắt ngang là 19,75m.
Phạm vi đầu tư dự án có đường Vành đai 3 và 2 đường song hành, phân chia thành 8 dự án thành phần. Tổng mức đầu tư sơ bộ dự án là 75.378 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 38.741 tỷ đồng; ngân sách địa phương 36.637 tỷ đồng).
Chính phủ dự kiến năm 2022 chuẩn bị dự án, năm 2023 khởi công xây dựng và cơ bản hoàn thành năm 2025, hoàn thành toàn bộ vào năm 2026, quyết toán năm 2027.
Để triển khai dự án, Chính phủ đề xuất nhiều cơ chế, chính sách đặc biệt về huy động nguồn vốn, thu hồi vốn đầu tư, cơ chế chỉ định thầu…
Trong đó, cho phép điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn (giai đoạn 2021- 2025), điều chuyển số vốn 17.146 tỷ đồng đã bố trí cho Bộ Giao thông Vận tải về các địa phương để thực hiện theo phương án phân bổ: TP HCM 10.627 tỷ đồng, Đồng Nai 856 tỷ đồng, Bình Dương 4.266 tỷ đồng, Long An 1.397 tỷ đồng.
Chính phủ cũng xin được sử dụng linh hoạt vốn ngân sách Trung ương và vốn ngân sách địa phương để thực hiện dự án. Các địa phương cam kết bố trí ngân sách địa phương cho phần vốn phát sinh tăng thêm trong trường hợp có điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư của dự án thành phần…
Sau khi dự án hoàn thành đưa vào sử dụng thì tổ chức thực hiện thu phí để thu hồi vốn đầu tư dự án để hoàn trả vào ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay, Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết đầu tư dự án. Cơ quan thẩm tra thấy “khó bảo đảm tiến độ cơ bản hoàn thành trong năm 2025”.
Vì vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá bổ sung đầy đủ khả năng giải ngân, hấp thụ vốn, sự cân đối và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực, năng lực quản lý, nguồn nhân lực... để có giải pháp kịp thời nhằm bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tiến độ, chất lượng cho dự án.
Chưa rõ có thu phí với tuyến đường song hành hay không
Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý, tờ trình của Chính phủ chưa rõ việc có thu phí với các tuyến đường song hành hay không nên sẽ xảy ra 2 trường hợp.
Trường hợp đầu tiên, nếu thu phí đường song hành sẽ dẫn đến người sử dụng dịch vụ Đường vành đai 3 phải trả phí cho tuyến đường song hành mà không sử dụng. Trong khi, người chỉ sử dụng đường song hành sẽ không phải trả phí là không hợp lý.
“Do việc tổ chức thu phí khép kín sẽ chỉ có thể áp dụng đối với đường Vành đai 3, không thể áp dụng đối với các đường song hành (các đường đô thị không thể kiểm soát được lối ra, lối vào)”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh giải thích.
Trường hợp thứ hai là chỉ thu phí với đường Vành đai 3 thì sẽ không thể xác định được phương án thu hồi vốn đầu tư của đoạn đường này do cách phân chia 8 dự án thành phần chưa rõ ràng chi phí đầu tư đoạn đường này.
Cơ quan thẩm tra đề nghị tập trung bố trí vốn ngân sách Trung ương cho đường Vành đai 3 (gồm cả chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư) và bố trí vốn ngân sách địa phương cho các đường song hành để phù hợp với nhiệm vụ chi của các cấp theo Luật Ngân sách Nhà nước.
Trên cơ sở đó, nghiên cứu phân chia dự án thành các dự án thành phần theo hướng đường Vành đai 3, phân theo địa giới hành chính của từng địa phương. Còn 2 tuyến đường song hành, phân theo địa giới hành chính của từng địa phương.
“Điều này để bảo đảm tính đúng, tính đủ chi phí đầu tư của từng dự án thành phần, làm rõ nhiệm vụ chi ngân sách của các cấp và phương án thu hồi vốn đầu tư hoàn trả vào ngân sách trung ương, ngân sách địa phương”, ông Vũ Hồng Thanh cho hay.
Xin được áp dụng cơ chế đặc thù trong thời gian thực hiện dự án
Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường băn khoăn khi phạm vi đầu tư dự án ngoài đường Vành đai 3 còn có 2 đường song hành?
Giải trình, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi cho hay, vì đây là đường cao tốc đô thị nên việc có các đường song hành rất quan trọng. “Không vì ít tiền, khó khăn ngân sách mà chúng ta tiết kiệm chỗ này. Mai mốt chúng ta đầu tư có khi còn tốn kém hơn mà không phát huy được đồng bộ”, ông Mãi nói.
Theo ông Mãi, giai đoạn 1, đường song hành chỉ bố trí ở những khu vực dân cư hiện hữu, có nhu cầu kết nối phục vụ lưu thông, quy mô từ 9-12m, vỉa hè chỉ xây dựng ở đoạn có dân cư như các quận Thủ Đức, Thuận An, Dĩ An, Củ Chi - những nơi đang là đô thị hiện hữu...
Chủ tịch UBND TP HCM khẳng định, quá trình chuẩn bị địa phương đã rà soát rất kỹ từ các nút giao, những giao cắt, đoạn nào nên có đường song hành, đoạn nào không...
Do dự án Vành đai 3 quy mô lớn về khối lượng công việc, vốn, do đó ông Mãi đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trình Quốc hội cho áp dụng các cơ chế đặc thù.
“Cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 43 về Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội chỉ thực hiện trong 2 năm (2022 -2023). Chúng tôi xin được áp dụng cơ chế đặc thù trong toàn bộ thời gian thực hiện dự án Vành đai 3 chứ không chỉ trong 2 năm”, Chủ tịch TP HCM đề nghị cho chỉ định thầu các gói tư vấn, đặc biệt là tư vấn trong thống kê, bồi thường, giải phóng mặt bằng; còn gói xây lắp thì cơ bản đấu thầu để bảo đảm minh bạch, minh đằng, hạn chế tiêu cực…
“Viêc triển khai dự án trong thời gian tới là thách thức đối với TP HCM và các địa phương. Chúng tôi tiếp tục chuẩn bị, quyết tâm xây dựng Vành đai 3 hoàn thành cơ bản dự án vào cuối năm 2025 để hoàn thiện vào 2026”, ông Mãi nói thêm.
Theo dự kiến chương trình, dự án đường Vành đai 3 TP HCM sẽ được trình ra Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3 khai mạc vào cuối tháng 5 này.