Thừa uỷ quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể vừa ký báo cáo gửi Quốc hội về tình hình thực hiện Nghị quyết số 44/ về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.
Một trong những điểm đáng chú ý tại báo cáo này là Chính phủ kiến nghị Quốc hội giao Kiểm toán Nhà nước chủ trì, phối hợp cùng Bộ Giao thông Vận tải thực hiện kiểm toán các gói thầu xây lắp trước khi chỉ định thầu.
Dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025 là dự án được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư ngày 11/1, gồm các đoạn Hà Tĩnh - Quảng Trị (267 km), Quảng Ngãi - Nha Trang (353 km) và Cần Thơ - Cà Mau (109 km); chiều dài khoảng 729km, đi qua 12 tỉnh, thành với 12 dự án độc lập, tổng vốn đầu tư 146.990 tỷ đồng.
Chính phủ kiến nghị kiểm toán trước khi chỉ định thầu để việc lập hồ sơ thiết kế, dự toán các gói thầu xây lắp tuân thủ quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng, sử dụng vốn hiệu quả, công khai. Điều này cũng tránh gây thất thoát lãng phí, đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình trước khi chỉ định thầu.
Theo báo cáo của Chính phủ, sau 8 tháng dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2 triển khai, hiện báo cáo nghiên cứu khả thi 12 dự án thành phần đã được phê duyệt, giao ban quản lý dự án thuộc Bộ Giao thông Vận tải làm chủ đầu tư.
Bộ Giao thông Vận tải đã cân đối điều hòa tổng mức đầu tư giữa các dự án thành phần bảo đảm tổng mức đầu tư của dự án không vượt sơ bộ tổng mức đầu tư đã được Quốc hội thông qua.
Theo đó, tổng chiều dài 12 dự án thành phần giảm 7,8 km so với báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Tổng mức đầu tư cũng giảm 4 tỷ, còn 146.986 tỷ đồng.
Khâu khảo sát địa hình, thủy văn, địa chất của các dự án thành phần đã cơ bản hoàn thành.
Công tác lập hồ sơ thiết kế, dự toán, thẩm tra, thẩm định đáp ứng tiến độ; bảo đảm phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán làm cơ sở chọn nhà thầu xây lắp để khởi công các dự án cuối năm nay.
Nguy cơ thiếu hụt cát đắp, giải phóng mặt bằng vẫn là khâu khó khăn
Với vật liệu cát đắp cho khu vực đồng bằng sông Cửu Long, theo đánh giá của Chính phủ, “chủ yếu tập trung ở các tỉnh An Giang, Đồng Tháp với trữ lượng và công suất khai thác hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu của dự án”.
Các bộ, ngành, địa phương trong khu vực đang rà soát, đánh giá tổng thể nguồn cung khu vực, nâng công suất các mỏ hiện tại, mở mới các mỏ, nghiên cứu khai thác cát tại các cồn cát... để ưu tiên cung cấp cho dự án. Song, vẫn còn nguy cơ thiếu hụt cát đắp ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
Khó khăn nữa là công tác giải phóng mặt bằng. Để đẩy nhanh tiến độ, Chính phủ đã cho phép Bộ Giao thông Vận tải thực hiện song song công tác thiết kế, cắm cọc giải phóng mặt bằng với quá trình lập báo cáo nghiên cứu kỹ thuật.
Đến 30/6/2022, Bộ Giao thông Vận tải đã hoàn chỉnh và bàn giao toàn bộ các cọc giải phóng mặt bằng tuyến cao tốc cho các địa phương để tổ chức triển khai thực hiện đáp ứng mốc tiến độ yêu cầu.
Hiện các địa phương đã thực hiện công tác đo đạc tại thực địa đạt trên 95% và kiểm kê tài sản trên đất đạt 87%; đồng thời đang tích cực triển khai xây dựng khu tái định cư, lập phương án đền bù, giải phóng mặt bằng…
“Phấn đấu bàn giao 70% diện tích mặt bằng các gói thầu xây lắp khởi công trước ngày 20/11/2022 và bàn giao toàn bộ các diện tích còn lại trong quý II/2023”, báo cáo nêu.
Dù vậy, Chính phủ cho rằng, khối lượng giải phóng mặt bằng lớn, trải dài qua nhiều địa phương, quá trình thực hiện tiềm ẩn nhiều vấn đề phát sinh (xác định nguồn gốc đất, đơn giá bồi thường, khiếu nại của người dân…), gây ảnh hưởng đến trực tiếp đến đời sống, sinh kế của người dân nên tiềm ẩn các nguy cơ ảnh hưởng tiến độ dự án.
Do đó, Chính phủ kiến nghị Quốc hội giám sát tình hình thực hiện dự án; có ý kiến với đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương có dự án đi qua tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện đền bù, hỗ trợ, tái định cư, không để xảy ra xung đột, khiếu kiện phức tạp.
Chính phủ cũng sẽ tiếp tục làm việc với các địa phương, bộ, ngành để tháo gỡ các khó khăn về nguồn cát đắp, bảo đảm đáp ứng nhu cầu của dự án.
Bộ Giao thông Vận tải đã duyệt tổng mức đầu tư các dự án thành phần có giá trị dao động từ 7.640 đến 20.470 tỷ đồng, trong đó chi phí xây lắp để lựa chọn nhà thầu tương ứng 5.930-15.130 tỷ đồng.
Bộ này đề xuất Chính phủ chia 12 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam thành 30 gói thầu, mỗi gói trị giá 3.000-5.000 tỷ đồng.