Xây Cảng HKQT Long Thành: Cần thiết nhưng đã cấp thiết?

Cân nhắc vốn đầu tư 18,7 tỷ USD và nợ công

Báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Đinh La Thăng cho biết, khái toán tổng mức đầu tư giai đoạn 1 của dự án khoảng 7,837 tỷ USD (tương đương 164.589 tỷ đồng), trong đó giải phóng mặt bằng (5.000ha) và tái định cư (chi phí giải phóng mặt bằng 15.300 tỷ đồng, tái định cư 5.470 tỷ đồng đã bao gồm dự phòng) tương ứng 989,04 triệu USD. 

Chính phủ dự kiến, vốn đầu tư cho dự án sẽ gắn với các dự án đầu tư các hạng mục cụ thể, theo nguyên tắc Nhà nước chỉ đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư phần kết cấu hạ tầng không có khả năng thu hồi vốn; khuyến khích đầu tư vào các hạng mục thành phần dịch vụ khai thác, có khả năng thu hồi vốn đầu tư. 

Cơ cấu nguồn vốn dự kiến: Vốn nhà nước (vốn ngân sách, trái phiếu Chính phủ, ODA...) giai đoạn 1: 84.624 tỷ đồng; vốn huy động khu vực ngoài nhà nước (vốn doanh nghiệp, cổ phần, liên doanh liên kết, hợp tác công tư (PPP)) 79.965 tỷ đồng. 

Ủy ban Kinh tế cho rằng, đây mới là vốn đầu tư của giai đoạn 1 của dự án, nếu tính cả 3 giai đoạn thì tổng mức đầu tư sẽ rất lớn, khoảng 18,7 tỷ USD. Mặt khác, dự toán mức đầu tư cho giai đoạn 1 là ước tính, mức độ chính xác chưa cao. Ngoài ra, các dự án thuộc hệ thống hạ tầng kết nối với Cảng HKQT Long Thành cần được tính toán, cân đối cùng với tổng vốn đầu tư cảng hàng không này.

“Việc đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành sử dụng nguồn vốn Nhà nước, vốn vay trong bối cảnh nợ công tăng nhanh và ngân sách nhà nước khó khăn thì chưa bảo đảm tính khả thi”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu nhấn mạnh. 

Có dự báo lạc quan?

Một vấn đề khác, theo Bộ trưởng Đinh La Thăng, dự án Cảng HKQT Long Thành khi hoàn thành đưa vào khai thác sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế của đất nước nói chung và khu vực phía Nam nói riêng. Lợi ích kinh tế của dự án được tính toán trên cơ sở lợi ích tăng thêm từ việc khai thác kinh doanh cảng hàng không, nguồn thu từ chi tiêu của du khách nước ngoài. 

Tuy nhiên, “đây là dự báo lạc quan về lượng hành khách đạt được, thực tế lợi ích kinh tế của dự án trong quá trình khai thác còn phụ thuộc nhiều yếu tố để đảm bảo tính cạnh tranh liên tục với chất lượng tốt hơn, giá cả rẻ hơn các sân bay quốc tế của các nước trong khu vực”, Ủy ban Kinh tế lưu ý. 

Vì thế, Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ hơn nữa tính cấp thiết, xác định thời điểm phải xây dựng Cảng HKQT trung chuyển Long Thành; cũng như đánh giá toàn diện các mặt tác động của dự án đối với vấn đề nợ công, sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung và phát triển của ngành Hàng không Việt Nam...

Có ý kiến cũng đề nghị Chính phủ đánh giá khả năng mở rộng và nâng công suất Cảng HKQT Tân Sơn Nhất mà không nhất thiết phải di dời nhiều hộ dân như vậy, vì quy mô quy hoạch của cảng này là 1.500 ha, trong khi mới sử dụng 590 ha cho mục đích dân sự. 

Nếu sử dụng diện tích sân golf (khoảng 160 ha) và giải tỏa thêm một phần diện tích thuộc quy hoạch sân bay trước đây thì có thể mở rộng Cảng HKQT Tân Sơn Nhất lên 1.000 hoặc 1.200 ha tương đương với các cảng hàng không trong khu vực mà không nhất thiết mở rộng đến 1.500 ha như dự án. Đồng thời, nên có nhiều phương án lựa chọn những địa điểm khác ở các vùng miền để xây dựng sân bay mới bên cạnh huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai...

Thảo Nguyên