“Quy hoạch bị bẻ cong theo đề xuất của nhà đầu tư”

“Chất lượng quy hoạch đô thị còn thấp, vẫn hiện hữu tư duy nhiệm kỳ, dấu hiệu áp đặt ý chí cá nhân, thậm chí có dấu hiệu lợi ích nhóm, bị nhà đầu tư chi phối, dẫn dắt làm thay đổi quy hoạch, thậm chí làm nát quy hoạch ban đầu”, đại biểu (ĐB) Đinh Duy Vượt (Gia Lai) phát biểu.

Vị ĐB đoàn Gia Lai dẫn chứng, tỷ lệ quy hoạch chi tiết chỉ khoảng 37% diện tích đất xây dựng đô thị, nhưng lại tuỳ tiện điều chỉnh cục bộ và chi tiết khá phổ biến, gây ra hệ luỵ tiêu cực, tổn thất khó khắc phục như tình trạng ngày càng kẹt xe, ô nhiễm môi trường, mưa là ngập...

“Điều chỉnh quy hoạch tuỳ tiện chính là làm nát quy hoạch, dẫn đến nát vốn, đội vốn, chậm vốn, lãng phí, thất thu ngân sách, giảm hiệu quả đầu tư công…”, ông Vượt bức xúc nói và nêu lên mong muốn của cử tri là trụ sở của các cơ quan khi di dời sẽ trở thanh vườn hoa, công viên, các công trình công cộng tiện ích, chứ không phải “nhìn thấy các toà nhà chung cư cao ngút trời của đại gia A, đại gia B trên mảnh đất đó, trơ trơ như thách thức dư luận”.

Ông đề nghị, Chính phủ (CP) thắt chặt kỷ cương trong quy hoạch và quản lý quy hoạch, thường xuyên kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm trách nhiệm nhằm chặn đứng các vi phạm.

Còn theo ĐB Phạm Trọng Nhân (Bình Dương), khi tiếp cận báo cáo giám sát thì một trong những câu hỏi lớn là trong công tác quy hoạch xuất hiện việc điều chỉnh theo đề xuất của nhà đầu tư và 1.390 dự án có quy hoạch được điều chỉnh từ 1 - 6 lần.

“QH nghĩ gì khi mật độ xây dựng điều chỉnh nâng từ 4,6% lên 40%, tầng cao bình quân từ 20-33 lên đến 40 tầng”, ĐB đoàn Bình Dương gay gắt, “thay vì thuyết phục các nhà đầu tư tuân thủ quy hoạch của Nhà nước thì lại bị bẻ cong theo đề xuất của các nhà đầu tư. Lý do gì mà các nhà quản lý không thể bảo vệ điều do chính mình thực hiện thì hẳn ai cũng có câu trả lời”.

ĐBQH Phạm Trọng Nhân

 

Cán bộ thoái hóa đang chú trọng cho “nhóm lợi ích” tồn tại

Với công tác giao đất, cho thuê đất cho doanh nghiệp, ĐB Đinh Duy Vượt cho hay, cử tri ủng hộ để phát huy lợi thế đất đai, làm giàu cho đất nước. Song, điều đáng suy ngẫm là có nhiều tỷ phú từ đất, ôm nhiều quỹ đất vàng, đất kim cương tại các khu đô thị.

“Cử tri hoài nghi có hay không lợi ích nhóm, sân trước, sân sau, cùng cộng sinh với các quan chức có thẩm quyền. Đó là, lợi dụng cơ chế pháp luật chưa đồng bộ, chỉ thích chọn phương án chỉ định chủ đầu tư dự án thay cho đấu giá quyền sử dụng đất.

Đồng thời, lợi dụng cơ chế vừa đá bóng vừa thổi còi trong định giá đất, quyết định giá đất có nơi rẻ như bèo để cổ phần hoá doanh nghiệp rồi cho thuê đất, giao đất, bồi thường thiệt hại về đất… làm thiệt hại lớn đến lợi ích của Nhà nước, nhân dân”, ĐB Vượt nói.

Theo ĐB, chính vì những tồn tại phức tạp trên tạo ra khiếu kiện phức tạp. Vì vậy, ông đề nghị QH, CP kịp thời “bịt lỗ hổng” này như thu hẹp đối tượng được giao đất, mở rộng đối tượng được thuê đất, có chế tài xử lý nghiêm bất kể các trường hợp sử dụng đất lãng phí, không đúng mục đích, sai phạm.

Câu chuyện lợi ích nhóm cũng được ĐB Mai Sỹ Diến (Thanh Hoá) đề cập. Theo ông, “có những dự án điều chỉnh quy hoạch vì yêu cầu của sự phát triển nhưng có những quy hoạch điều chỉnh vì nhóm lợi ích”.

ĐBQH Mai Sỹ Diến

 

Ông Diến nêu hiện tượng, cùng địa phương, cùng thời điểm nhưng lại chọn cách xác định giá đất khác nhau với mỗi chủ đầu tư. Ngoài ra, ông nhấn mạnh việc có biểu hiện ưu ái sân sau của người có thẩm quyền và thiếu trách nhiệm của các cơ quan quản lý.

“Còn một số cán bộ thoái hóa đang chú trọng cho nhóm lợi ích riêng tồn tại, cùng hỗ trợ và đối phó với cơ quan pháp luật, cơ quan chức năng”, ĐB đoàn Thanh Hóa kiến nghị, QH giao CP khẩn trưng xây dựng văn bản pháp luật tạo hành lang trong quản lý, sử dụng đất ở đô thị để ngăn tham nhũng, lãng phí.

Sai phạm xảy ra không thể “vỗ tay bằng một bàn tay”

ĐB Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) thì đề nghị, CP chỉ đạo Thanh tra CP thực hiện thanh tra việc thực hiện pháp luật về qui hoạch, quản lý, sử dụng đất tại đô thị, báo cáo QH tại Kỳ họp thứ 10. Qua thanh tra ngoài xử lý nghiêm công chức, cơ quan Nhà nước vi phạm cũng cần phải xử lý tương xứng đối với các doanh nghiệp, các chủ đầu tư.

“Sai phạm không thể xảy ra nếu như không có sự tham gia của các doanh nghiệp, chủ đầu tư. Không thể vỗ tay bằng một bàn tay, sai phạm xảy ra ngoài trách nhiệm, vi phạm của công chức, cơ quan Nhà nước, cũng có trách nhiệm, vi phạm của doanh nghiệp, chủ đầu tư vì vậy cũng cần phải xử lý nghiêm”, ông Hàm nêu ý kiến.

ĐBQH Hoàng Quang Hàm

 

Theo ĐB Phạm Trọng Nhân, dù báo cáo giám sát đã “soi rọi toàn diện, sâu sắc” công tác quản lý đất đai, vẫn khó thống kê đầy đủ những bất cập, đầy đủ trong lĩnh vực này.

“Những vi phạm lớn điển hình như dự án 8B Lê Trực, cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam hay việc “xà xẻo” các mảnh đất vàng tại các đô thị lớn chỉ là phần nổi của tảng băng. Phần chìm của nó là những vụ việc có tính chất phức tạp hơn mà không ít trong số đó từng hiện diện trên mặt báo nhưng chưa được nhắc trong báo cáo lần này”, ông Nhân phát biểu.

ĐB đoàn Bình Dương cho rằng, những sai phạm trong quy hoạch, quản lý, sử dụng đất rồi phải bị xử lý. Tuy nhiên, hệ quả của nó để lại sẽ không báo cáo nào đánh giá hết được, đó là những hệ lụy về quyền lợi của nhân dân và nguồn lực của đất nước. Vì vậy, theo ông, cần nhiều hơn những biện pháp đủ mạnh và toàn diện sau giám sát như đề xuất của các vị ĐBQH.

Giải trình, Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà thừa nhận, quy hoạch quản lý đất đai và mối quan hệ với các quy hoạch ngành, tỉnh… đang tồn tại bất cập. Vì thế, tới đây phải tính toán để xác định nội hàm thành phần chính xác hơn, để các quy hoạch có tầm nhìn chiến lược, phản ánh trách nhiệm của Nhà nước và giải quyết bài toán kinh tế, hài hoà với môi trường…

Về giá đất, theo Bộ trưởng, hiện có 2 loại: giá đất theo bảng/khung được UBND ban hành và giá đất theo thị trường. Song cách thức xác định giá đất theo thị trường theo 5 phương pháp là "có vấn đề". "Nguyên nhân sâu xa, cốt lõi là do chưa thực hiện nghiêm quy định chính sách pháp luật, dù Luật Đất đai đã tiến bộ", ông thừa nhận và đưa giải pháp là, tiến tới lập cơ sở dữ liệu về đất đai; mọi giao dịch mua bán, trao đổi đất phải đưa lên sàn giao dịch. Khi đó việc định giá đất đai sẽ minh bạch, có cơ sở khoa học hơn.

Cả nước có 1.390 dự án điều chỉnh quy hoạch từ 1 đến 6 lần

Trình bày báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý và sử dụng đất ở đô thị (2013 - 2018), Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh điểm nhiều dự án điều chỉnh quy hoạch theo đề xuất của chủ đầu tư, gây hệ lụy lớn về hạ tầng giao thông, hạ tầng xã hội, ảnh hưởng đến lợi ích người dân.

Theo báo cáo, hiện cả nước có 1.390 dự án điều chỉnh quy hoạch từ 1 đến 6 lần, có dự án tới 9 lần. Trong đó phần lớn là cơi nới tầng, chia nhỏ diện tích căn hộ, giảm diện tích cây xanh hoặc bổ sung chức năng nhà ở vào các lô đất thương mại...

Dự án 8B Lê Trực (Ba Đình, Hà Nội) được nhắc tới như một điển hình của sai phạm trong xây dựng, khi chủ đầu tư không làm theo giấy phép xây dựng, không giật cấp ở một số tầng, mà tự ý tăng chiều cao các tầng.

Ông Vũ Hồng Thanh cũng cho biết, phần lớn dự án đầu tư theo hình thức xây dựng - chuyển giao (BT) là chỉ định thầu. "Việc thanh toán cho nhà đầu tư bằng quỹ đất đã giải phóng mặt bằng mà không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất là chưa phù hợp Luật Đất đai năm 2013 và là kẽ hở dẫn đến thất thoát ngân sách Nhà nước", ông Thanh nói.

Ngoài ra, giá đất xác định chưa phù hợp với giá thị trường gây thất thoát nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, dẫn đến khiếu nại của người có đất thu hồi. Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho một số dự án chậm, làm chưa đúng quy định…

Trước thực tế và những bất cập trên, Đoàn giám sát kiến nghị, QH sớm xem xét, sửa đổi Luật Đất đai 2013 và các luật liên quan tới quy hoạch; đề nghị CP chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khắc phục các vi phạm trong lĩnh vực đất đai, quy hoạch đô thị, để làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan. Giải pháp xử lý khắc phục cần được báo cáo QH tại Kỳ họp tháng 10/2019.

Hương Giang