Chiều 24/3, tiếp tục phiên họp 43, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn của Dự án Luật PPP. Vấn đề được nhiều thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quan tâm là hoạt động kiểm toán Nhà nước trong đầu tư theo phương thức PPP.

Chưa duyệt hồ sơ đã kiểm toán là vô lý

Theo dự thảo, hoạt động kiểm toán Nhà nước thực hiện ở hai giai đoạn.

Trước khi ký kết hợp đồng, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán về quá trình chuẩn bị dự án, kết quả lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án PPP có sử dụng tài chính công, tài sản công.

Sau khi ký kết hợp đồng, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán đối với việc sử dụng tài chính công, tài sản công trong dự án PPP để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả dự án PPP…

Cho ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển bày tỏ quan điểm, dự án đối tác công – tư xét cho cùng vẫn là tài sản công nên Kiểm toán Nhà nước vào kiểm toán là “đương nhiên”.

Nhưng, theo ông Hiển, nếu kiểm toán ngay giai đoạn hồ sơ là chưa hợp lý. “Nếu chưa phát sinh mà kiểm toán hồ sơ thì không rõ sẽ kiểm toán gì”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng, khi chưa phê duyệt hồ sơ đã kiểm toán là vô lý. Theo ông, quy định như dự thảo luật sẽ đặt cơ quan kiểm toán vào thế khó, trái với thông lệ, luật định.

Cũng băn khoăn về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho hay, hiện nay không doanh nghiệp nào tha thiết làm BOT, cầu đường. Giờ dự thảo luật lại quy định chưa làm đã kiểm toán hồ sơ, làm xong rồi thì kiểm toán lần 2.

Theo bà Ngân, trước khi có luật này, chúng ta đã thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia các dự án BOT nhưng do quản lý yếu kém dẫn đến nhiều vướng mắc. Luật này ra đời với mong muốn thu hút vốn của khu vực tư nhân để doanh nghiệp yên tâm tham gia đầu tư các dự án PPP.

“Ra luật này có thu hút được khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án đối tác công tư hay không, đó mới là vấn đề. Nhưng nếu tôi là doanh nghiệp, tôi đọc dự thảo luật này thì tôi chưa bỏ tiền ra đâu”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Từ đó, bà Ngân cho rằng, có nhiều vấn đề của dự thảo luật cần phải được rà soát, xem xét lại.

“Không cẩn thận Nhà nước thành con nợ”

Một vấn đề khác cũng được nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm là cơ chế chia sẻ tăng, giảm doanh thu đối với các doanh nghiệp đầu tư dự án PPP.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu

Bày tỏ quan điểm đồng tình phải chia sẻ rủi ro với doanh nghiệp, song Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, phải xác định rõ rủi ro tới mức độ nào thì Nhà nước mới cần can thiệp, hỗ trợ chứ không thể hỗ trợ khi doanh nghiệp giảm doanh thu như dự thảo luật.

“Nếu Nhà nước chia sẻ rủi ro khi doanh nghiệp giảm doanh thu thì nguy hiểm. Không cẩn thận thì Nhà nước thành con nợ. Nhất là khi không xác định chặt chẽ giá ban đầu. Rộng tay một chút thì sẽ rất khó khăn cho ngân sách Nhà nước”, ông Hiển nói.

Từ đó, ông Hiển đề nghị Nhà nước chỉ chia sẻ rủi ro khi doanh nghiệp lỗ, mất vốn, còn giảm doanh thu thì là rủi ro khi đầu tư, doanh nghiệp phải chấp nhận chứ không thể đòi hỏi Nhà nước chia sẻ.

“Tôi không đồng ý với việc chia sẻ rủi ro khi giảm doanh thu”, ông Phùng Quốc Hiển nêu quan điểm.

Chung quan điểm, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách, Nhà nước không nên bao sân quá nhiều. “Anh đầu tư thì anh phải tính toán. Nhà nước có trách nhiệm nhưng chủ đầu tư cũng phải có trách nhiệm. Những chủ đầu tư lớn, dài hạn thì thường họ cũng tính toán rủi ro rồi”, ông Hải nêu.

Tương tự, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, doanh nghiệp khi tham gia đầu tư bị giảm doanh thu lại được Nhà nước chia sẻ rủi ro thì "không ổn". Bà Nga cũng đề nghị xác định rõ các căn cứ hỗ trợ của Nhà nước trong giải phóng mặt bằng, tái định cư, công trình tạm khi triển khai các dự án.

Theo dự thảo luật, Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP 50% phần giảm thu giữa doanh thu thực tế và doanh thu cam kết tại hợp đồng đối với dự án PPP. Các loại hợp đồng áp dụng bao gồm: BOT, BTO, BOO.

Điều kiện chia sẻ rủi ro là khi quy hoạch, chính sách, pháp luật có liên quan thay đổi làm doanh thu thực tế thấp hơn mức doanh thu cam kết tại hợp đồng. Đồng thời, khi đã thực hiện đầy đủ các biện pháp điều chỉnh mức giá, phí sản phẩm, dịch vụ hoặc điều chỉnh thời hạn hợp đồng PPP theo quy định, mà vẫn chưa bảo đảm được mức doanh thu quy định.

Do còn nhiều vấn đề cần xem xét, rà soát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất đưa vấn đề này ra thảo luận tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách sắp tới, đồng thời sẽ cho ý kiến một lần nữa vào phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tháng 4, trước khi trình ra Quốc hội vào kỳ họp tháng 5.

Hương Giang