Ông Nguyễn Văn Hiện, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội phát biểu ý kiến tại một phiên họp của UBTVQH. (Ảnh: Phương Hoa/TTXVN)

Theo Báo cáo Thẩm tra sơ bộ dự án Luật Đất đai (sửa đổi) của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, qua gần 10 năm thực hiện, Luật Đất đai năm 2003 đã đạt được nhiều kết quả rất quan trọng, đồng thời cũng phát sinh những hạn chế, bất cập như pháp luật đất đai và các pháp luật khác có liên quan đến đất đai quy định còn thiếu đồng bộ, chồng chéo, mâu thuẫn; có quá nhiều văn bản hướng dẫn dưới luật; quyền định đoạt của Nhà nước với vai trò là đại diện chủ sở hữu đất đai, quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất chưa được quy định đầy đủ; các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất còn chưa phù hợp.

Thêm vào đó, chính sách tài chính đất đai còn bất cập, định giá đất chưa sát với thị trường. Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai còn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế...

Về vấn đề quyền của nhà nước và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với đất đai, Cơ quan thẩm tra luật đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát lại để sắp xếp quy định hợp lý, tách bạch rõ các quyền của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai và quyền của Nhà nước với tư cách là người quản lý đất đai, lãnh thổ.

Đất đai là hàng hóa đặc biệt, do vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị việc thực hiện các hợp đồng về quyền sử dụng đất cần phải đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền để quản lý chặt chẽ và bảo đảm người sử dụng đất thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về thuế. Việc thực hiện các hợp đồng về quyền sử dụng đất cần có 2 thủ tục: công chứng, chứng thực hợp đồng và đăng ký biến động đất đai.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục kế thừa quy định của pháp luật đất đai hiện hành là cho phép người sử dụng đất có một trong các loại giấy tờ hợp lệ về quyền sử dụng đất được thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất, đảm bảo cho người sử dụng đất được thực hiện các quyền của mình. Trên thực tế, nhiều trường hợp chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà nguyên nhân là do cơ quan quản lý nhà nước về đất đai triển khai chậm.

Dự án Luật đất đai (sửa đổi) có 14 chương, 190 điều, so với Luật hiện hành thì có 21 điều giữ nguyên, 101 điều sửa đổi, bổ sung, 68 điều bổ sung mới.

Trong buổi thảo luận đầu tiên, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận về các nội dung như quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; cơ chế thu hồi đất; việc bồi thường, hỗ trợ đối với trường hợp thu hồi đất do vi phạm; thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất và cho thuê đất; giá đất; thời hạn giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân; hạn mức nhận chuyển quyền đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân; thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất tại ngân hàng ở nước ngoài để vay vốn và giải quyết tranh chấp đất đai.

Vấn đề được thu hút nhiều ý kiến thảo luận là quy định trong dự thảo Luật về nguyên tắc định giá đất: "Giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường."

Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Nương thẳng thắn đặt câu hỏi với đại diện cơ quan soạn thảo: Thế nào là giá thị trường? Hiện nay trên thực tế có nhiều loại giá đất như giá do Nhà nước quy định; giá thị trường; giá thỏa thuận của Chủ đầu tư với người dân khi đền bù, giải tỏa, vậy giải quyết tính hài hòa giữa các loại giá này như thế nào.

Dẫn chứng trên thực tế có nhiều trường hợp, một số nhà đầu tư sau khi chi phí để Nhà nước thu hồi đất, đền bù cho người dân thì lại bán lại với giá rất cao so với chi phí bỏ ra để kiếm lời, bà Nguyễn Thị Nương tiếp tục nêu vấn đề: Tại sao ở Việt Nam hiện nay có những khu giá đất giá đắt ngang với đất Thủ đô của những nước phát triển trên thế giới, cá biệt có những nơi là đất đắt nhất thế giới?

Cho ý kiến về dự thảo Luật, Chủ tịch quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh đây là dự luật lớn liên quan trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của người dân, do vậy việc soạn thảo cần bám sát thực tiễn, mang hơi thở cuộc sống để sau khi ban hành có thể đi vào đời sống một cách dễ dàng, thuân tiện. Mục tiêu quan trọng của việc sửa đổi lần này là cố gắng giải quyết cao nhất hạn chế, tồn tại về giá, công tác đền bù, giải tỏa; việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao đất của Nhà nước và các quyền lợi của người dân. Đồng thời, dự án Luật phải cố gắng giải quyết việc 70% các khiếu nại tố cáo hiện nay đều liên quan đến đất đai.

Về quy định "Giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường dự thảo xây dựng định giá phù hợp giá thị trường,” Chủ tịch Quốc hội cho rằng, quy định như vậy chưa sát với thực tế, phải quy định cụ thể là thị trường nào, thị trường lúc định giá hay thị trường lúc thu hồi để từ đó làm căn cứ đền bù người dân theo giá mới hay giá cũ.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị phải nghiên cứu kỹ căn cứ thu hồi đất; đảm bảo giảm thiểu được tình trạng khiếu kiện về đất đai./.

 (Theo TTXVN)