Nhìn lại
Chiến lược Phát triển thanh niên Việt Nam đến năm 2010 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và triển khai thực hiện ngày 29/4/2003. Chiến lược đã thể hiện sự quan tâm chăm lo đào tạo, bồi dưỡng, phát triển thế hệ trẻ để thanh niên trở thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Sau 7 năm thực hiện Chiến lược Phát triển thanh niên Việt Nam, nhận thức về công tác thanh niên của các cấp lãnh đạo từ T.Ư đến địa phương có chuyển biến. Nhiều đơn vị đã chỉ đạo, tổ chức thực hiện, lồng ghép việc phát triển thanh niên vào các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH); tạo môi trường lành mạnh cho thanh niên phấn đấu, trưởng thành trở thành chủ nhân tương lai của đất nước.

1- Nâng cao nhận thức chính trị, tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, ý thức trách nhiệm công dân, xây dựng phẩm chất tốt đẹp và đạo đức cách mạng cho thanh niên

Các bộ, ngành, địa phương trong cả nước đã chú trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm công dân, xây dựng phẩm chất tốt đẹp và đạo đức cách mạng cho thanh niên.

Đoàn Thanh niên các địa phương đã chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành tổ chức triển khai học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, các bài lý luận chính trị cho đoàn viên thanh niên; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phổ biến, giáo dục pháp luật. Đồng thời, các cấp bộ Đoàn đã phát động đoàn viên thanh niên tích cực học tập, tham gia các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng, đảm nhận thực hiện các công trình, phần việc thanh niên, tham gia phát triển KT-XH địa phương.

Tuy nhiên, nội dung, phương thức giáo dục thanh niên còn chậm đổi mới chưa theo kịp sự đòi hỏi của thanh niên. Vẫn còn một bộ phận thanh niên chưa quan tâm hoặc thờ ơ với đời sống chính trị, chưa nhận thức đầy đủ chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, thiếu ý thức trách nhiệm công dân, thiếu ý chí nỗ lực vươn lên. Hiện tượng vi phạm pháp luật, bạo lực trong thanh niên, nhất là bạo lực trong nhà trường có chiều hướng gia tăng, gây lo lắng, bức xúc trong dư luận xã hội.

2- Nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn nghề nghiệp, năng lực khoa học công nghệ cho thanh niên, xây dựng phong cách làm việc văn minh khoa học; nhanh chóng hình thành một lớp thanh niên ưu tú tiêu biểu cho thế hệ trẻ

Cấp uỷ, chính quyền các địa phương và nhiều tỉnh, TP đã chú trọng đầu tư, nâng cấp xây dựng trường lớp, ký túc xá, trường chuyên nghiệp; huy động nhiều nguồn kinh phí để thực hiện dự án (D.A) đào tạo tin học và đưa tin học vào nhà trường. Đến nay, hầu hết các trường đã được trang bị thiết bị tin học và đưa môn tin học vào giảng dạy cho học sinh. Các địa phương đầu tư nâng cấp và xây dựng mới các cơ sở dạy nghề, các trung tâm tư vấn, hướng nghiệp và giới thiệu việc làm cho thanh niên; phối hợp với Đoàn Thanh niên tổ chức mở lớp dạy nghề cho thanh niên, đáp ứng được thị trường lao động chất lượng cao, như: nghề hàn, công nghệ thông tin, điện tử, du lịch…

Mặc dù đã có nhiều chuyển biến trong công tác dạy nghề, nhưng sau 7 năm thực hiện Chiến lược, tỷ lệ lao động thanh niên được đào tạo nghề vẫn còn thấp (dưới 20%).

3- Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đoàn Thanh niên ở các tỉnh, TP đã đảm nhận thực hiện có hiệu quả một số chương trình, D.A phát triển KT-XH, các công trình, D.A trọng điểm của địa phương, như: D.A phát triển KT-XH, D.A tăng cường trí thức trẻ tình nguyện tham gia xây dựng các khu kinh tế quốc phòng, D.A phát triển kinh tế biển đảo, D.A xây dựng cầu nông thôn thay thế cầu khỉ ở đồng bằng sông Cửu Long…

Đến nay, cả nước đã có 25 tổng đội thanh niên xung phong, 17 trung tâm giáo dục, dạy nghề, giải quyết việc làm và 20 doanh nghiệp, thu hút hơn 3 vạn đội viên thanh niên xung phong tham gia. Cả nước đã huy động được 400 trí thức trẻ đến 19 khu kinh tế quốc phòng giúp dân làm kinh tế, xoá đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống đồng bào dân tộc ở vùng biên; đã đưa 130 thanh niên ra lập nghiệp lâu dài tại 2 đảo Bạch Long Vĩ - Hải Phòng và Cồn Cỏ - Quảng Trị; đã xây mới được 1.150 cầu trên địa bàn 490 xã của 114 huyện, thị thuộc 16 tỉnh, TP, tổng trị giá trên 180 tỷ đồng.

100% thanh niên đến tuổi nghĩa vụ quân sự được bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, phổ biến Luật Nghĩa vụ quân sự; 100% thanh niên chấp hành nghiêm việc thực hiện nghĩa vụ quân sự.

4- Giảm thiểu tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm trong thanh niên, nâng cao thu nhập cho thanh niên

Các tỉnh, TP đều có biện pháp giảm thiểu tình trạng thất nghiệp bằng việc đề ra chương trình đào tạo, giải quyết việc làm cho thanh niên; đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các trung tâm dạy nghề; xây dựng nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp đa dạng, phát triển các ngành nghề mới, nghề truyền thống, tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu lao động...; đã có chính sách hỗ trợ dạy nghề cho lao động nông thôn, thanh niên hoàn thành nghĩa vụ quân sự và thanh niên dân tộc thiểu số.

Thông qua các chương trình, như: Phát triển KT-XH, xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm... góp phần tạo điều kiện cho hàng chục vạn thanh niên có việc làm, được vay vốn phát triển sản xuất. Từ năm 2003 - 2008, mỗi năm cả nước tạo việc làm mới cho trên 1,6 triệu lao động, trong đó thanh niên chiếm khoảng từ 70 - 72%.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu việc làm, hoặc việc làm không ổn định và thu nhập thấp đã tác động lớn đến thanh niên.

5- Nâng cao sức khoẻ, đời sống tinh thần, xây dựng nếp sống văn hoá và ý thức tuân thủ pháp luật, đẩy lùi tệ nạn xã hội, tình trạng phạm pháp trong thanh niên

Các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị đã chú trọng đầu tư cơ sở vật chất, thường xuyên tổ chức các giải thi đấu thể thao, tạo điều kiện cho đông đảo thanh niên được rèn luyện, nâng cao thể lực, sức khỏe. Nhiều tỉnh, TP quan tâm đầu tư tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ với nhiều hình thức phong phú và chất lượng ngày càng cao thu hút được khá đông thanh niên tham gia. 100% Đoàn Thanh niên cấp tỉnh, huyện trong cả nước tổ chức có hiệu quả mô hình hoạt động của nhóm tuyên truyền ca khúc cách mạng, qua đó đã thu hút đông đảo thanh niên đến với tổ chức đoàn, hội.

Mặc dù vậy, hầu hết các tỉnh, TP chưa xây dựng các chỉ tiêu cụ thể về chiều cao, cân nặng của thanh niên trong chương trình thanh niên của địa phương. Việc thực hiện các chỉ tiêu 100% huyện, thị có nhà văn hóa thanh thiếu niên; 100% cơ sở xã, phường vùng đồng bằng và 80% xã, phường vùng sâu, vùng xa có điểm hoạt động thanh thiếu niên chưa đạt được.

6. Nâng cao năng lực giao lưu hợp tác quốc tế của thanh niên, nâng cao vị thế của thanh niên Việt Nam trong hoạt động giao lưu quốc tế, góp phần bảo vệ, củng cố hoà bình, tăng cường tình hữu nghị và đoàn kết với thanh niên các nước

Uỷ ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam, T.Ư Đoàn mở rộng quan hệ với các cơ quan Chính phủ phụ trách thanh niên của một số nước, tạo điều kiện cho thanh niên được giao lưu, tham quan học tập, tăng cường hiểu biết và tạo cơ hội cho thanh niên tham gia các hoạt động quốc tế vì hoà bình hữu nghị, phát triển và tiến bộ xã hội.

Các tỉnh, TP đã triển khai thực hiện mục tiêu này với một số nội dung, giải pháp chủ yếu, như: Tuyên truyền, hướng dẫn cho thanh niên hiểu biết về hội nhập kinh tế quốc tế, về sự kiện Việt Nam gia nhập WTO và những cơ hội, thách thức khi Việt Nam gia nhập WTO, tình hình thanh niên và phong trào thanh niên thế giới…

Công tác thanh niên ở nước ngoài cũng đã được các cơ quan có chức năng quản lý Nhà nước quan tâm, tạo điều kiện thực hiện góp phần xây dựng cộng đồng người Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ ở nước ngoài đoàn kết hướng về quê hương.

Kết quả là vậy, song so với các mục tiêu của Chiến lược thì nhiều tỉnh, TP chưa triển khai thực hiện được. Có nhiều nguyên nhân, trong đó trình độ ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp quốc tế của thanh niên là nguyên nhân chính dẫn đến năng lực hội nhập, tính tích cực, chủ động trong tham gia hoạt động quốc tế của thanh niên Việt Nam bị hạn chế.

Và đi tiếp
Để tiếp tục đẩy mạnh Chiến lược Phát triển thanh niên Việt Nam trong giai đoạn 2011 - 2015 cần thực hiện một số nhiệm vụ như:

Tiếp tục thực hiện các chương trình D.A; đầu tư, xây dựng các chương trình D.A và nguồn lực quốc gia để phát triển nguồn nhân lực trẻ có chất lượng cao, chăm lo sức khoẻ, trang bị kỹ năng chuyên môn nghề nghiệp và ứng xử xã hội, khả năng hội nhập quốc tế, phòng, chống tệ nạn xã hội và phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của thanh niên vì cộng đồng và sự phát triển của đất nước.

Tiếp tục hoàn thiện cơ quan quản lý Nhà nước về công tác thanh niên ở các cấp; xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước về công tác thanh niên, tổ chức bồi dưỡng tập huấn nhằm trang bị và nâng cao năng lực tham mưu, triển khai thực hiện cơ chế, chính sách về thanh niên, công tác thanh niên nói chung và Chiến lược Thanh niên nói riêng.

Tăng cường sự phối hợp giữa chính quyền các cấp với các tổ chức kinh tế, xã hội, lực lượng vũ trang trong công tác giáo dục, bồi dưỡng, phát huy vai trò thanh niên; tranh thủ vận động sự hỗ trợ về nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để có thêm nguồn lực thực hiện các chỉ tiêu, mục tiêu của chương trình thanh niên các cấp góp phần thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu của Chiến lược Thanh niên.

Ban hành cơ chế, chính sách nhằm gợi mở, khuyến khích và hỗ trợ sự phát triển của chính thanh niên Việt Nam trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; tạo điều kiện để thanh niên chủ động đón nhận sự quan tâm chăm lo của Đảng, Nhà nước và các cơ hội dành cho sự phát triển thanh niên; phát huy vai trò, sức mạnh của thanh niên trong việc tham gia phát triển KT-XH, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...

Phương Nga