Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Hà Nguyên

Tham dự hội thảo các đại biểu đều thống nhất với chủ trương sửa đổi Hiến pháp 1992 là phù hợp với tình hình đất nước trong thời kỳ mới và bối cảnh khu vực cũng như trên thế giới, đồng thời đóng góp nhiều ý kiến cụ thể, sát thực tiễn vào nội dung của Dự thảo Hiến pháp, trong đó các đại biểu tập trung vào các vấn đề như lời nói đầu, quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, quyền tự do ngôn luận...

Ông Lê Quang Bình, đại diện PPWG nhận định, Hiến pháp của một chế độ dân chủ cần dựa trên ý chí của nhân dân, bảo vệ các quyền tự do của người dân, cũng như hạn chế được sự lạm dụng của cơ quan công quyền.

Bản Dự thảo Hiến pháp cần hội đủ 3 yếu tố cơ bản là: Phản ánh đúng chức năng của một hiến pháp dân chủ, bảo đảm quyền lập hiến thuộc về toàn dân; bảo đảm các quyền tự do, đặc biệt là quyền tự do ngôn luận, tự do lập hội và hội họp; ngoài ra có các cơ chế hiến định để xử lý những vi phạm đối với các quyền này.

Theo ông Nguyễn Vi Khải, Phó Viện trưởng Viện Những vấn đề Phát triển (VIDS), Hiến pháp 1992 nhìn từ điểm xuất phát năm 1946, Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp 1992 đã có nhiều thay đổi, số lượng điều rút bớt từ 147 còn 113 và thêm 11 điều mới, chỉnh sửa 103 điều, giữ nguyên 10 điều, song cần làm quy định rõ quyền con người và quyền công dân.

Ông Khải cho rằng, cần loại bỏ cụm từ “theo quy định của pháp luật” trong các điều được quy định trong Dự thảo Hiến pháp. Vì Hiến pháp là đạo luật gốc, cơ bản, nếu không theo Hiến pháp là vi hiến và cũng chính là vi phạm pháp luật.

Nguyên thành viên Ban Nghiên cứu Chính phủ, ông Nguyễn Trung cho rằng, bản Dự thảo chưa khắc phục được những thiếu hụt của Hiến pháp 1992 đó là, Dự thảo chưa quy định về một cơ quan với nhiệm vụ chuyên trách là bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.

“Việc thiếu hụt các cơ chế bảo vệ quyền con người là một hạn chế rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh các tổ chức xã hội dân sự bảo vệ các quyền con người, nhất là các quyền dân sự và chính trị còn rất ít”, ông Trung nói.

Ông Trung đề xuất, bổ sung quy định về Ủy ban Quốc gia về quyền con người có vị trí độc lập cao. Quy định này có thể đặt trong Chương II (quyền con người) hoặc Chương X (các cơ quan hiến định độc lập) của Hiến pháp.

Đại điện các tổ chức xã hội dân sự cũng đề nghị cân nhắc, xem xét lại khoản 2 Điều 15 Dự thảo quy định “quyền con người, quyền công dân chỉ bị giới hạn trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức, sức khỏe cộng đồng” để tránh sự làm dụng, tùy tiện. Bên cạnh đó, đề xuất thành lập Tòa án Hiến pháp với thẩm quyền phán quyết để tránh việc các cơ quan Nhà nước vi phạm hiến pháp, làm ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều quyền cơ bản của cá nhân và tổ chức.

Hà Nguyên