Mặc dù đạt 100% hiệu quả nhưng chưa thể khẳng định, Truvada là "thần dược" phòng tránh căn bệnh thế kỷ.

Một nghiên cứu mới được công bố gần đây đã chứng minh, Truvada đạt hiệu quả 100% trong việc phòng ngừa virus HIV. Cụ thể, nghiên cứu được thực hiện trên 657 người trong vòng 2,5 năm, 100% số người sử dụng Truvada hoàn toàn âm tính với HIV, ngay cả những người sống trong môi trường có nguy cơ cao.

Truvada là loại thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (preexposure prophylaxis - PrEP) được lưu hành ở thị trường Mỹ từ năm 2012, và các thử nghiệm vẫn đang được tiến hành trên toàn thế giới, Châu Phi, Châu Á, Nam Mỹ và một số bang của Australia.

Bất chấp những kết quả đầy hứa hẹn, các nhà nghiên cứu đang do dự trong việc phổ biến loại thuốc này để chống lại sự lây lan của virus HIV, bởi thuốc sẽ giảm tác dụng nếu người dùng bỏ qua 1 viên, và sự kỳ thị đối với việc sử dụng loại thuốc này tại Mỹ (ở Mỹ, Truvada được/bị gắn nhãn là "thuốc ăn chơi", là "lệnh bài" cho những người thích barebacking (quan hệ không sử dụng bao cao su)).

Theo Jonathan Volk, bác sỹ đến từ Trung tâm y tế Kaiser Permanente (San Francisco), tác giả chính của nghiên cứu về Truvada cho biết, nghiên cứu của ông là “nền tảng để mở rộng sự hiểu biết về việc sử dụng PrEP trong chiến dịch chống HIV trên toàn thế giới và mở ra một hướng điều trị HIV mới, thậm chí trong môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao”.

Trước đó đã có rất nhiều nghiên cứu tương tự về Truvada nhưng những kết quả đều kém “hoàn hảo” hơn. Các thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên 2.499 đồng tính nam đến từ sáu quốc gia (Brazil, Ecuador, Peru, Nam Phi, Thái Lan và Hoa Kỳ) vào năm 2012 cho kết quả ngăn ngừa lên tới 99%. Cũng chính nghiên cứu này đã khiến Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) của Mỹ phê duyệt dự án điều trị cho bất cứ ai muốn sử dụng, chứ không phải chỉ dành cho những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC), các viên thuốc đã được chứng minh là giảm nguy cơ lây nhiễm HIV lên tới 92% - nhưng chỉ khi nó được sử dụng đều đặn mỗi ngày. Và đó chính là vấn đề.

“Những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao sẽ uống mỗi viên một ngày để phòng ngừa căn bệnh thế kỷ, vậy làm thế nào để họ có thể thanh toán được chi phí thăm khám và sử dụng thuốc?”, nhà nghiên cứu Kimberly A. Koester và Robert M. Grant, thuộc Đại học Khoa học California-San Francisco đã đặt ra câu hỏi này trong một bài bình luận được xuất bản kèm các nghiên cứu về bệnh truyền nhiễm. “Giả sử mọi người sẵn sàng sử dụng PrEP và có thể tiếp cận PrEP, họ sẽ uống thuốc theo đúng chỉ dẫn? Liệu họ có tự ý điều chỉnh liều lượng? Người dùng sẽ tự đặt mình vào nhóm có nguy cơ lây nhiễm HIV hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) khi sử dụng PrEP?”

Một điều thực sự cần chú ý là với những nghiên cứu gần đây nhất, kết quả của việc điều trị phụ thuộc vào việc người dùng có uống thuốc đều đặn hay không. CDC nói rằng, thuốc sẽ “kém hiệu quả” nếu không được uống đều đặn. Thực tế, việc tuân thủ phác đồ điều trị lại luôn là vấn đề nan giải. Theo thông tin từ trang New York Times hồi đầu năm nay, kể cả với những nghiên cứu mà trong đó, những người có nguy cơ cao được chi trả tiền thuốc cũng luôn thất bại. “Số tiền thanh toán cho thuốc điều trị miễn phí ở Bronx và Washington – nơi có tỷ lệ lây nhiễm HIV cao bởi sự tập trung của người da đen nghèo gốc Tây Ban Nha – lên đến 280 USD/ 1 năm/ 1 người, thế nhưng tỷ lệ tuân thủ điều trị tổng thể, uống thuốc đều đặn mỗi ngày là rất ít”.

Không chỉ gây nguy hiểm cho những người không dùng một cách nhất quán, Trivada còn bị chỉ trích ở Mỹ vì nhiều người cho rằng, loại thuốc này sẽ khuyến khích quan hệ tình dục không an toàn (không sử dụng bao cao su), mà hệ quả là tăng nguy cơ lây nhiễm các bệnh qua đường tình dục khác, đặc biệt là ở nhóm người đồng tính và lưỡng tính.

Các nhà nghiên cứu cho biết, họ đang tiến hành các nghiên cứu để tạo ra loại thuốc có thể đạt được hiệu quả khi dùng trước hoặc sau quan hệ tình dục, chứ không cần phải sử dụng hàng ngày nữa.

Hoàng Nam