Hang Tám Cô nằm trên Km16 cung đường 20 Quyết Thắng thuộc địa phận xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

 Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Tư lệnh 559 đã đặt tên con đường là “Đường 20 Quyết thắng” vì lực lượng thi công con đường đều ở lứa tuổi 20 và thể hiện ý chí quyết tâm chiến thắng giặc Mỹ xâm lược. 

Tuyến đường này được khởi công xây dựng vào đầu năm 1966, thông xe vào cuối tháng 5/1966. Đây là con đường huyết mạch, phá thế độc đạo, nối Đông Trường Sơn với Tây Trường Sơn. Điểm đầu xuất phát từ Xuân Sơn, huyện Bố Trạch, Quảng Bình đến ngã ba Lùm Bùm, giáp biên giới Lào, dài 125 km.

Nhận thấy rõ vai trò, vị trí và địa thế của con đường này, nên đế quốc Mỹ ngày đêm liên tục tập trung đánh phá cực kỳ khốc liệt. Những địa danh trên tuyến đường 20 gắn với nhiều sự hy sinh, gian khổ, những chiến công thầm lặng của cán bộ, chiến sĩ, bộ đội, thanh niên xung phong, lực lượng giao thông vận tải… nhằm chi viện kịp thời cho chiến trường miền Nam đánh thắng quân xâm lược.

Cách đây 47 năm, ngày 14/11/1972, tại địa danh này đã chứng kiến sự hy sinh bi tráng của 8 thanh niên xung phong và 5 liệt sỹ là bộ đội binh chủng pháo binh. B52 của đế quốc đã ném bom đường 20 Quyết Thắng dữ dội. Sau trận bom, 5 chiến sỹ pháo binh hy sinh không còn nguyên vẹn. 

Ngay lúc đó, một tiểu đội thanh niên xung phong có 8 chiến sĩ đang làm nhiệm vụ đã chạy vào hang ẩn nấp. Do sức công phá dữ dội của bom đã làm một tảng đá nặng khoảng 100 tấn sập xuống bịt kín cửa hang khiến 8 thanh niên xung phong hy sinh.

Sự hy sinh bi tráng của tiểu đội thanh niên xung phong khi tuổi đời mới 20 đã gây xúc động mãnh liệt cho nhiều thế hệ người Việt Nam yêu nước. 

Hiện nay, Hang Tám Cô là một điểm du lịch tâm linh thu hút rất nhiều du khách đến dâng hương cho các Anh hùng liệt sỹ với lòng cung kính chân thành.

Đường 20 Quyết Thắng thuộc hệ thống di tích đường Hồ Chí Minh huyền thoại, được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1986.

Duy Hưng