Đưa Quan họ vào… trường học

Ngày 30/9/2009, dân ca Quan họ đã được UNESCO chính thức vinh danh là Di sản Văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

Sau một thập niên được vinh danh, Bắc Ninh đã hành động quyết liệt để thực hiện nghiêm túc các cam kết với UNESCO, tích cực gìn giữ, bồi đắp giá trị di sản, để Quan họ lan tỏa, trường tồn.

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Nguyễn Tử Quỳnh cho biết: Nhiều “báu vật nhân văn sống” đã được tôn vinh và tri ân. Tỉnh đã phong tặng 71 nghệ nhân và 5 nghệ nhân ưu tú, hỗ trợ hàng tháng cho các nghệ nhân và kinh phí cho các làng và câu lạc bộ Quan họ. 

Bên cạnh đó, tỉnh đã có cơ chế đãi ngộ cho các nghệ sĩ, diễn viên, nhân viên Nhà hát Dân ca Quan họ.

Đặc biệt, thông tin đáng mừng được Chủ tịch UBDN tỉnh Bắc Ninh đưa ra là Quan họ đã được Bắc Ninh đưa vào chương trình giảng dạy chính thức trong trường học. 

Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã phát triển mạnh mẽ sau 10 năm được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại. Ảnh: HH

Tỉnh cũng đã xây dựng Trung tâm Lưu trữ, bảo tồn và khai thác Quan họ, nghiên cứu 30 chuyên đề, ký âm 107 bài Quan họ cổ, xuất bản 9 đầu sách về dân ca Quan họ.

Công trình Nhà hát Dân ca Quan họ với kiến trúc độc đáo đã cơ bản hoàn thành. Quần thể Di tích lịch sử Thủy tổ Quan họ được tu bổ, tôn tạo; 8 nhà chứa Quan họ được đưa vào sử dụng và hiện đang tiếp tục được triển khai xây dựng ở nhiều địa phương.

Theo lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh, từ chỗ chỉ có 49 làng Quan họ gốc và 34 câu lạc bộ, đến nay Bắc Ninh đã có 369 làng Quan họ thực hành, 381 câu lạc bộ với trên một vạn hội viên tham gia, hàng nghìn người có khả năng truyền dạy. 

Đặc biệt, có hơn 140 câu lạc bộ ở các tỉnh và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có nhiều hội viên không phải quê vùng Kinh Bắc nhưng vẫn dành tình cảm yêu mến cho Quan họ.

Thời gian tới, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh khẳng định, sẽ tiếp tục có nhiều chính sách để dân ca Quan họ lan tỏa, trường tồn cùng nhân loại.

Trách nhiệm của toàn dân

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá cao những việc Bắc Ninh đã làm được sau 10 năm Quan họ được công nhận là Di sản Văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. 

Phó Thủ tướng nói: Bắc Ninh đã thực hiện tốt các nội dung Việt Nam cam kết với UNESCO về bảo tồn dân ca Quan họ, như truyền dạy, phục dựng không gian diễn xướng truyền thống, tuyên truyền quảng bá ra thế giới; đầu tư cơ sở vật chất...

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho Đảng bộ, chính quyền, nhân dân tỉnh Bắc Ninh vì đã có nhiều thành tích trong công tác bảo tồn, phát triển dân ca Quan họ. Ảnh: HH

Đặc biệt, Phó Thủ tướng đánh giá cao Bắc Ninh là tỉnh đi đầu và duy nhất trong cả nước cho đến nay có chính sách trợ cấp hàng tháng cho nghệ nhân dân ca Quan họ.

"Công tác bảo tồn và phát huy giá trị dân ca Quan họ của tỉnh Bắc Ninh là mô hình, cách làm độc đáo, hiệu quả, nhân văn riêng có, cần nhân rộng ra cả nước".

Bên cạnh kết quả đạt được, Phó Thủ tướng cho rằng, việc bảo tồn phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ đang phải đối mặt với không ít khó khăn.

Đáng chú ý, trong xu hướng toàn cầu hóa với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ truyền thông, sự xuất hiện của nhiều loại hình nghệ thuật đương đại, du nhập giao lưu với nhiều nền văn hóa dễ làm mối quan tâm của người dân, nhất là giới trẻ đối với di sản nghệ thuật văn hóa truyền thống dễ bị mai một, nếu không có giải pháp đồng bộ, mạnh mẽ và hiệu quả.

Một khó khăn nữa được Phó Thủ tướng chỉ rõ là thực tế, đội ngũ nghệ nhân quan họ cổ tuổi ngày càng cao, trong khi lớp nghệ nhân kế tiếp chưa nhiều, các nghệ nhân, cá nhân, tổ chức tâm huyết với sự nghiệp bảo vệ di sản văn hóa không phải lúc nào, ở đâu cũng được hỗ trợ và tôn vinh kịp thời cũng là khó khăn trong việc bảo tồn di sản Quan họ.

Bên cạnh đó, các cơ chế, chính sách xã hội hóa chưa đủ sức thiết thực để các tổ chức, cá nhân tham gia phục dựng nghệ thuật truyền thống hay đầu tư gắn kết chặt chẽ giá trị di sản với phát triển kinh tế, đảm bảo hài hòa lợi ích của các chủ thể.

Để Quan họ được bảo tồn, lan tỏa, một trong những giải pháp quan trọng được Phó Thủ tướng chỉ ra là hãy để Quan họ sống đời sống văn hóa như nó từng có, trong đó vai trò của người dân là thực sự trung tâm với cái hồn của cây đa, giếng nước, sân đình trong điều kiện mới…

Trách nhiệm bảo tồn dân ca Quan họ, theo Phó Thủ tướng, không chỉ dừng lại ở phạm vi trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh mà là trách nhiệm của cả nước, của tất cả người dân Việt Nam dù ở trong nước hay ở nước ngoài. 

“Việc bảo tồn phát huy giá trị di sản văn hóa do cha ông nghìn đời để lại không chỉ là trách nhiệm của thế hệ hôm nay với lịch sử mà còn là giải pháp quan trọng để những di sản vô giá này thành nguồn lực để mọi người dân Việt Nam cùng đoàn kết, sáng tạo, nỗ lực vươn lên, quyết tâm xây dựng tổ quốc Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, văn minh…”, Phó Thủ tướng khẳng định.

Hải Hà