Đây là cuốn sách nhà báo Hồ Quang Lợi đề cao văn hóa như một thực thể độc lập chính thức nhưng người đọc vẫn bị cuốn hút bởi trí tuệ sắc sảo, tỉnh táo, không lên gân, khiên cưỡng lại đậm chất thời sự khi viết về những nhà văn hóa, những vấn đề đạo đức-phẩm cách nhà báo.

Cuốn sách được in theo khổ 14,5 x 20,5cm, gồm 523 trang, tập hợp 56 bài báo, tuyển chọn theo chủ đề, được tác giả viết trong khoảng thời gian hơn 20 năm. 

Nội dung cuốn sách chia làm 5 phần, gồm: Trong lốc xoáy thế sự; văn hóa giữ nước; phẩm cách của những con người; lõi làng văn hiến Việt Nam; văn hóa và báo chí. Qua đó, giúp độc giả hiểu hơn về những biến cố mang tính lịch sử, những vấn đề thời sự nóng bỏng, chấn động đời sống nhân loại, cũng như những vấn đề mang tính văn hóa, con người của thế giới và Việt Nam. 

Tại lễ ra mắt sách, Thiếu tướng, nhà văn Nguyễn Hồng Thái cho rằng, cuốn sách "Thời cuộc và văn hóa" là một bữa tiệc sang trọng của ngôn từ. Qua cuốn sách, nhà báo Hồ Quang Lợi đã trang bị cho bạn đọc trường từ vựng phong phú. Cái tài của tác giả là đã biến những điều lớn lao như các vấn đề chính trị nóng bỏng trở nên nhẹ nhàng và dễ tiếp thu. Đó là điều mà nhà văn Nguyễn Hồng Thái đã học được từ nhà báo Hồ Quang Lợi. 

Còn TS Phạm Quang Nghị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội cho rằng, những bài viết của Hồ Quang Lợi là một sự thăng hoa cả về tư duy lẫn ngôn từ. Những câu chữ và ngôn từ của anh cứ như những cánh buồm no gió lướt trên mặt sóng. “Những biến cố mang tính lịch sử và thời đại được đề cập trong các bài báo Hồ Quang Lợi luôn được đối chiếu, soi rọi không chỉ với những bài học, kinh nghiệm quý báu trong quá khứ, mà còn bao quát hiện tại và dự báo cho tương lai.

"Cái nhìn chính sự, thời cuộc và thế giới của Hồ Quang Lợi luôn đạt tới sự thống nhất một cách khoa học, biện chứng giữa lý trí, tư duy chính trị và tính nhân văn, văn hóa bắt nguồn từ tài năng và cái tâm của người cầm bút” - TS Phạm Quang Nghị khẳng định. 

Chia sẻ về lý do lựa chọn văn hóa và các sự kiện thời sự để phân tích, mổ xẻ trong cùng một cuốn sách, nhà báo Hồ Quang Lợi cho biết, văn hóa là gốc của đời sống con người. Mọi sự kiện diễn ra trong đời sống chính trị của thế giới có mối liên hệ chặt chẽ với nền tảng văn hóa. Những năm tháng làm báo và làm công tác tuyên giáo đã giúp ông hiểu về văn hóa Việt Nam để soi chiếu ra thế giới. Văn hóa vừa mang tính nhân loại nhưng cũng lại rất dân tộc. 

"Thời cuộc và văn hóa" tưởng chừng như không có mối liên hệ với nhau nhưng thực ra lại vô cùng gắn bó và ảnh hưởng trực tiếp qua lại lẫn nhau. Những cuộc chiến tranh có thể hủy diệt các di sản và đe dọa sự tồn vong của một dân tộc, làm thay đổi các giá trị về văn hóa. Nhưng ngược lại, văn hóa là cái còn lại, là cái gắn kết và cứu rỗi các dân tộc khỏi chiến tranh. 

Trong cuốn sách này, ngòi bút của nhà báo Hồ Quang Lợi đã hướng đến, quan tâm, dành cả trí lực và tâm huyết cho các vấn đề thời cuộc, những phong ba của chính trường thế giới, những nhịp thở thời sự trong cuộc sống đương đại, để nhìn nhận, phản ánh từ góc độ văn hóa. 

“Thời cuộc và văn hóa” là cuốn sách thứ 5 của nhà báo Hồ Quang Lợi được Nhà xuất bản Hà Nội xuất bản và phát hành. 

Nhà báo Hồ Quang Lợi đã có 9 lần được nhận Giải Báo chí Quốc gia (trong đó có 5 giải A), 2 giải thưởng văn học nghệ thuật, báo chí về chiến tranh cách mạng và lực lượng vũ trang, 2 giải Nhất Giải Báo chí Ngô Tất Tố.

 Thái Hải