Hải Dương là vùng đất có nhiều di tích lịch sử, di sản văn hóa, địa linh nhân kiệt, có vị trí chiến lược và từng diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng suốt chiều dài lịch sử dân tộc.
Đến nay, Hải Dương vẫn bảo tồn, lưu giữ được nhiều giá trị di sản vật thể và phi vật thể đặc sắc với trên 2.000 di tích, hơn 700 lễ hội truyền thống, hàng trăm nghề cổ truyền…
Đặc biệt trên địa bàn tỉnh có hệ thống Di sản văn hóa thời Lý - Trần với hơn 20 di tích được khởi dựng hoặc thờ các nhân vật nổi tiếng trong lịch sử; trong đó 93 di tích liên quan đến thời Lý, 127 di tích liên quan đến thời Trần.
Có 63 di tích, cụm di tích được xếp hạng quốc gia và quốc gia đặc biệt; 51 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Những di tích đó là nơi thờ các nhân vật nổi tiếng hoặc địa điểm ghi dấu ấn sự kiện lịch sử trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược như: Phòng tuyến chống Tống (thế kỷ XI), phòng tuyến Vạn Kiếp với cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông (thế kỷ XIII); các địa danh gắn liền với tên tuổi của các bậc vĩ nhân như: Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, An Sinh Vương Trần Liễu, Chu Văn An, Trần Nguyên Đán, Mạc Đĩnh Chi…; nơi thuyết pháp giảng đạo của 3 vị Tổ thiền phái Trúc Lâm ở chùa Côn Sơn (Chí Linh), chùa Thanh Mai (Chí Linh), Hào Xá (Thanh Hà), Minh Khánh (Thanh Hà)...
Cùng với đó là nhiều di vật, cổ vật độc đáo có giá trị cao như bia "Sùng Thiên" tại chùa Dâu (Gia Lộc), bia "Thanh Hư Động" tại chùa Côn Sơn, bia "Thanh Mai Viên Thông Tháp bi" tại Chùa Thanh Mai (Chí Linh)…
Thạp gốm hoa nâu thời Trần (thế kỷ XIII - XIV) được phát hiện tại huyện Kinh Môn ngày 6/12/1981- một trong những hiện vật được trưng bày trong chuyên đề. Ảnh: PV
Di sản văn hóa phi vật thể cũng bảo lưu được nhiều giá trị liên quan đến thời Lý - Trần.
Tại các di tích có lễ hội truyền thống, các sự lệ, nghi lễ, trò chơi dân gian nhằm tái hiện các sự kiện gắn với cá nhân vật thời Lý - Trần. Các nhân vật nổi tiếng thời Lý - Trần còn để lại nhiều dấu ấn về văn học nghệ thuật, thơ phú và những truyền thuyết, sự tích được giữ gìn đến ngày nay.
Theo Sở Văn hóa Thể thao Du lịch tỉnh Hải Dương, việc tổ chức trưng bày chuyên đề tại Bảo tàng tỉnh là nhằm khơi dậy lòng tự hào dân tộc, nâng cao ý thức bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản văn hóa của các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh góp phần dựng lại bức tranh về di sản Lý - Trần trong cả nước
Nội dung trưng bày gồm 2 chủ đề.
Chủ đề 1: Di tích - danh thắng và nhân vật thời Lý - Trần trên đất Hải Dương.
Chủ đề 2: Cổ vật thời Lý - Trần và phát hiện khảo cổ học từ thế kỷ XI - XIV tại Hải Dương”, giới thiệu với công chúng gần 300 tài liệu hình ảnh, hiện vật được sưu tầm, nghiên cứu, bảo quản trong nhiều năm qua nhằm giới thiệu về Hải Dương - vùng đất có bề dày lịch sử và văn hiến, nơi ghi dấu nhiều sự kiện chính trị, quân sự, văn hóa và lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể - phi vật thể đặc sắc; nơi hội tụ, nuôi dưỡng nhiều nhân vật tiêu biểu của dân tộc. Những giá trị đó tạo tiền đề hình thành hệ thống di sản văn hóa Lý - Trần, góp phần tạo sắc thái văn hóa Xứ Đông xưa - Hải Dương nay.
Nhân dịp này, Sở Văn hóa Thể thao Du lịch tỉnh Hải Dương đã tặng Giấy khen cho 6 cá nhân đã hiến tặng cổ vật cho Bảo tàng tỉnh phục vụ trưng bày chuyên đề.
Lê Phương