Những “bất thường” trong việc cấp phép

Báo Thanh tra đã phản ánh, ngày 9/4/2019, UBND tỉnh Hưng Yên đã ban hành Công văn số 791 về việc dừng thi công nạo vét tại bến khách ngang sông Hồng thuộc xã Bình Minh, Tân Châu và bến bốc xếp vật liệu xây dựng xã Chí Tân, huyện Khoái Châu kể từ 15 giờ ngày 9/4/2019.

Bên cạnh việc các doanh nghiệp khi được cấp phép đã lợi dụng giấy phép để tiến hành khai thác kiểu cát tặc thì về phía cơ quan chức năng cấp phép cũng có “vấn đề” trong ban hành văn bản.

Ngay từ văn bản xác nhận do lãnh đạo tỉnh Hưng Yên ký ban hành đã “có vấn đề” khi viện dẫn một số căn cứ cũ không còn phù hợp thực tế. Ví như, Nghị định số 15/2012/NĐ-CP ngày 9/2/2012 của Chính phủ đã được thay thế bằng Nghị định 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản, nhưng tất cả các văn bản được lãnh đạo tỉnh Hưng Yên xác nhận cho hoạt động nạo vét bến khách ngang sông Hồng vẫn viện dẫn căn cứ theo Nghị định cũ!

Trả lời báo chí, một đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) khẳng định, các văn bản xác nhận cho phép các doanh nghiệp thực hiện các dự án nạo vét của lãnh đạo tỉnh Hưng Yên là “quá ẩu”!

Theo nội dung các văn bản xác nhận việc đăng ký khối lượng cát thu hồi trong quá trình thi công nạo vét khu vực bến khách ngang sông Hồng tại xã Bình Minh và xã Tân Châu, do ông Bùi Thế Cử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên ký ban hành trong cùng một ngày (28/1/2019) đều được căn cứ vào Nghị định số 15/2012/NĐ-CP ngày 9/2/2012 của Chính phủ. Trong khi đó, Nghị định này đã được thay thế bởi Nghị định 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản.

Mẫu xác nhận việc đăng ký khối lượng cát thu hồi trong quá trình thi công nạo vét lòng sông, do ông Bùi Thế Cử ký ban hành cũng được đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam xác nhận là “không giống mẫu của Bộ Tài nguyên và Môi trường”.

“Không biết cán bộ nào tham mưu, trình cho cho địa phương các văn bản này mà ẩu quá. Nghị định 15/2012/NĐ-CP đã được thay thế từ lâu bằng Nghị định 158/2016/NĐ-CP rồi, giờ vẫn căn cứ theo Nghị định cũ. Các ông làm văn bản xác nhận này cũng hơi quan liêu” - đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam nhận định.

“Nghị định số 45/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa, đã đưa ra một số căn cứ rất quan trọng mà trong văn bản xác nhận của tỉnh Hưng Yên chưa có là căn cứ vào giấy phép nạo vét cấp cho đơn vị/doanh nghiệp cụ thể, không hề liên quan đến giấy phép hoạt động bến thủy nội địa” - đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam nói thêm.

Theo đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, quy trình của một dự án nạo vét là phải ghi rõ về địa giới, thời gian và trách nhiệm giám sát. Có nghĩa là, trong giấy phép dự án cần được quy định dự án được thực hiện từ đoạn nào đến đoạn nào, có mốc thời gian cụ thể (thường là diễn ra trong thời gian ngắn, không phải cả năm hay lâu dài) và khi đã xác nhận cho doanh nghiệp tham gia nạo vét, thì cơ quan chức năng có thẩm quyền phải thường xuyên đi kiểm tra, khi phát hiện sai phạm cần có biện pháp chấn chỉnh, thậm chí rút giấy phép.

“Với thực tế nêu trên, tới đây, tôi sẽ có ý kiến với chính quyền Hưng Yên để chấn chỉnh hoạt động này” - vị đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam nói.

Vẫn cấp phép sau lệnh dừng của Thủ tướng?

Đầu năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu dừng toàn bộ hoạt động nạo vét, khơi thông luồng đường thủy nội địa, không cấp phép mới dự án… 

Vào ngày 15/5/2018, UBND tỉnh Hưng Yên đã ban hành Văn bản số 1254 về xác nhận việc đăng ký khối lượng cát thu hồi trong quá trình thi công, cải tạo vùng nước trước cửa bến bốc xếp, kinh doanh vật liệu xây dựng tại xã Mai Động, huyện Kim Động, của Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Hoàng Anh.

Nội dung Văn bản số 1254 này ghi rõ, căn cứ theo Nghị định số 15/2012/NĐ-CP và một số giấy phép hoạt động bến thủy nội địa do Cảng Thủy nội địa khu vực II - Cục Đường thủy nội địa Việt Nam (Bộ Giao thông và Vận tải) cấp.

Trả lời báo chí, ông Bùi Thế Cử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên cho rằng, việc xin phép nạo vét để phục vụ cho các bến khách ngang sông Hồng là nhu cầu bắt buộc để phục vụ cho việc vận chuyển hàng hóa và du khách đi qua.

Tuy nhiên, ông Cử thừa nhận: “Trong quá trình triển khai, là người quản lý Nhà nước, tôi cũng khẳng định là 100% các doanh nghiệp khi thực hiện nhiệm vụ nạo vét đều thực hiện không đúng. Cái mẫu chốt bây giờ là việc quản lý, giám sát ra làm sao. Cũng phải thừa nhận, chức năng bộ phận, giám sát bây giờ đang là lỗ hổng có nguyên nhân khách quan và chủ quan...”.

“Đương nhiên, trong quá trình nạo vét, việc họ có sử dụng phương tiện thế nào, có khai thác đúng công suất, khối lượng và thời gian như đăng ký hay không, ở góc độ quản lý Nhà nước quả là rất khó”, ông Cử giãi bày.

Dư luận đã và đang đặt câu hỏi rằng, phải chăng nguồn lợi từ các dự án nạo vét lòng sông quá lớn, quá hấp dẫn nên nó đã tạo nên sức hút ghê gớm để dù đã có lệnh dừng của Thủ tướng, đã có Nghị định hướng dẫn thay thế... giấy phép vẫn cứ tiếp tục được cấp, hoạt động khai thác cát trái phép vẫn cứ diễn ra công khai bất chấp tất cả?

Trách nhiệm thuộc về ai?

Vậy trách nhiệm của chính quyền đến đâu? Hướng xử lý như thế nào đối với các cá nhân, cơ quan để xảy ra vấn nạn “cát tặc” núp bóng dự án nạo vét “ăn cắp” tài nguyên quốc gia?

Ông Bùi Thế Cử cung cấp thêm là trong các văn bản chỉ đạo của tỉnh bao giờ cũng gắn việc giao nhiệm vụ cho các ngành, địa phương phải giám sát. “Tuy nhiên cũng phải khẳng định là khâu giám sát, kiểm tra, theo dõi các hoạt động nạo vét đòi hỏi các cơ quan, lực lượng quản lý Nhà nước trong thời gian tới phải chấn chỉnh lại”- Phó Chủ tịch Hưng Yên nói thêm.

Theo ông Cử, trách nhiệm đầu tiên dẫn tới thực trạng nêu trên là do đơn vị được cấp phép (đơn vị, doanh nghiệp triển khai dự án nạo vét) thực hiện không đúng. Tiếp đó là cơ quan quản lý, giám sát, kiểm tra của các Sở Tài nguyên và Môi trường, Giao thông Vận tải, Công an tỉnh...

Còn ông Nguyễn Văn Phú, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hưng Yên thừa nhận, có thể có việc các doanh nghiệp khi triển khai dự án nạo vét đã liên kết, lợi dụng dự án để khai thác cát trái nội dung cam kết như phóng viên phản ánh.

Tuy nhiên, theo ông Phú thì thực trạng này do lỗi ở khâu giám sát từ nhiều cơ quan, đơn vị khác nhau, trong đó Sở Tài nguyên và Môi trường cũng có phần trách nhiệm! Đối với trường hợp UBND các xã Bình Minh, Tân Châu ký hợp đồng với doanh nghiệp, nhưng họ thực hiện không đúng hợp đồng thì UBND xã đó sẽ phải chịu trách nhiệm chính.

Có dấu hiệu buông lỏng quản lý, dung túng cho cát tặc. Đó chính là nhận định của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình tại cuộc họp với các bộ, ngành và một số địa phương về tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, diễn ra ngày 3/4/2019.

Theo Phó Thủ tướng, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng khai thác cát trái phép phức tạp trở lại là do cấp ủy, chính quyền một số địa phương chưa làm hết trách nhiệm, có biểu hiện buông lỏng quản lý, thậm chí dung túng cho hoạt động này.

Để chấn chỉnh thực trạng khai thác cát trái phép núp bóng dự án nạo vét, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 30/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường hiệu lực thực thi chính sách, pháp luật về khoáng sản. Nâng cao trách nhiệm, nhận thức của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc ngăn chặn tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép. Cần xác định công tác này là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của các bộ, ngành, địa phương.

“Địa phương, lĩnh vực nào để xảy ra tình trạng khai thác, hoặc để tình trạng lợi dụng việc nạo vét, khơi thông luồng để khai thác cát, sỏi trái phép và thành lập bến, bãi tập kết cát, sỏi trái phép diễn ra nghiêm trọng, phức tạp, kéo dài hoặc có cán bộ, công chức dưới quyền tiêu cực, tham nhũng phải tổ chức kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu, xem xét điều chuyển, bố trí công tác khác” - Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nhấn mạnh. 

Nam Dũng