Chưa đủ căn cứ, cơ sở

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường, đây cũng là vấn đề được dư luận, cơ quan thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo quan tâm trong quá trình xây dựng, thảo luận Luật PCTN (sửa đổi).

Khi thảo luận, các ĐBQH cho rằng, đây là vấn đề mới, rất phức tạp. Việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc là lần đầu tiên đặt ra.

“Thực tế, tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức nói riêng, của người dân nói chung có nhiều nguồn gốc khác, cũng trải qua nhiều thời kỳ khác nhau. Nhiều tài sản thu nhập đến nay không có tài liệu chứng minh về nguồn gốc”, ông Cường nói.

Một vấn đề nữa, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp là “Nhà nước ta cũng chưa kiểm soát được tài sản, thu nhập của người dân, trong đó có kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức. Hệ thống thu thuế, hệ thống đăng ký tài sản, đặc biệt là việc thanh toán qua tài khoản chưa đáp ứng được yêu cầu. Chúng ta cũng chưa đặt ra việc thu thuế với tài sản”.

Trong bối cảnh như vậy, việc xác định tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình được thế nào là hợp lý hay không hợp lý về nguồn gốc là vấn đề rất khó. Cho nên, Ủy ban Thường vụ (UBTV) QH đã chỉ đạo Tổng Thư ký lấy phiếu xin ý kiến ĐBQH về các phương án giải quyết vấn đề này.

“Ý kiến ĐBQH rất phân tán. UBTVQH nhận thấy, do ý kiến ĐBQH phân tán, chúng ta chưa có đủ căn cứ, chưa đủ cơ sở để có quy định về vấn đề này, nên trước mắt vẫn giữa như quy định của pháp luật hiện hành”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp giải thích.

Kê khai không trung thực xử lý nghiêm khắc hơn

Những tài sản nào chúng ta chứng minh được do tham nhũng, do phạm tội mà có thì tịch thu. Còn tài sản thu nhập tăng thêm chưa nộp thuế thì chuyển cơ quan thuế xử lý.

Để tăng cường việc xử lý đối với loại tài sản, thu nhập này, Luật PCTN mới đã bổ sung quy định, trong quá trình kiểm soát tài sản, thu nhập, cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập nếu phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật, có hành vi phạm tội thì chuyển cơ quan có thẩm quyền xem xét xử lý.

 “Với người có nghĩa vụ kê khai mà kê khai không trung thực, giải trình nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực thì Luật mới đã quy định việc xử lý nghiêm khắc hơn so với pháp luật hiện hành”, ông Cường nhấn mạnh.

Nói cụ thể biện pháp xử lý trường hợp này, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, người dự kiến người ứng cử ĐBQH, đại biểu HĐND thì sẽ bị xóa tên khỏi danh sách những người ứng cử; người được dự kiến bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử giữ chức vụ thì không được bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử vào chức vụ đã dự kiến.

Với người có nghĩa vụ kê khai khác thì bị xử lý kỷ luật từ cảnh cáo trở lên, nếu đã được quy hoạch vào chức danh lãnh đạo, quản lý thì còn bị đưa ra khỏi danh sách quy hoạch.

Vậy chưa bổ sung quy định về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc, Luật PCTN (sửa đổi) có điều gì mới để thể hiện thái độ mạnh mẽ của Nhà nước trong công tác PCTN?

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh, Luật đã sửa đổi cơ bản, toàn diện, được các ĐBQH biểu quyết thông qua với tỷ lệ rất cao.

Nhiều điểm mới

Điểm mới quan trọng đầu tiên được ông Cường đề cập đến là, Luật PCTN sửa đổi đã mở rộng phạm vi điều chỉnh sang khu vực tư.

Tiếp đó, đã khắc phục được những hạn chế, bất cập qua tổng kết 10 năm thi hành Luật PCTN như công khai minh bạch, chuyển đổi vị trí công tác, thanh toán qua tài khoản, những vấn đề liên quan tới quà tặng…

Luật cũng bổ sung nội dung mới về kiểm soát xung đột lợi ích; hoàn thiện một bước quan trọng về chế định kiểm soát, tài sản thu nhập.

“Nếu như Luật hiện hành chỉ quy định minh bạch tài sản, thu nhập thì lần này chuyển sang chế định kiểm soát tài sản, thu nhập. Trong chế định kiểm soát tài sản, thu nhập thì hệ thống các cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập được kiện toàn một bước.

Chúng ta quy định cụ thể hơn, chặt chẽ hơn về căn cứ xác minh, trình tự thủ tục xác minh… Qua đó, việc xác minh tài sản thu nhập sẽ hiệu quả hơn so với hiện nay mà chúng ta đang đánh giá là còn hình thức”, ông Cường cho hay.

Luật PCTN cũng đã bổ sung quy định liên quan xây dựng cơ sở dữ liệu về kiểm soát thu nhập; bổ sung các nội dung khác để bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất…

Tổng Thư ký QH Nguyễn Hạnh Phúc nói thêm, nguyên tắc là cái gì "chín", chắc chắn rồi thì mới đưa vào Luật Còn cái gì trong quá trình thấy chưa rõ, ĐBQH rất băn khoăn thì cần có thời gian để thực hiện, đến khi "chín" mới đưa vào luật.

“Không phải không có điều quy định về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc mà chúng ta cảm thấy không hài lòng”, ông Phúc nói và cho rằng, Luật hiện hành đã quy định việc xử lý tài sản bất minh. Và Luật PCTN sửa đổi quy định xử lý kê khai không trung thực “nặng hơn, mạnh mẽ hơn trước”.

Hương Giang