Sai phạm nhiều, lại mất cân đối hơn 8.700 tỷ đồng

Ngày 26/6, TTCP đã thông báo kết luận thanh tra công tác quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai tại khu đô thị mới (KĐTM) Thủ Thiêm, TP Hồ Chí Minh. 

KĐTM Thủ Thiêm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch năm 1996 với quy mô 930ha (trong đó: Khu đô thị mới 770ha, khu tái định cư 160ha).

Theo kết luận thanh tra, trong quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng KĐTM Thủ Thiêm, UBND TP, các sở, ngành liên quan đã có nhiều khuyết điểm, vi phạm.

Chỉ 4 tuyến đường mà duyệt không đúng hơn 1.500 tỷ đồng

UBND TP chấp thuận chủ trương chỉ định giao cho Công ty cổ phần Đầu tư địa ốc Đại Quang Minh (Cty Đại Quang Minh) là nhà đầu tư dự án BT khi chưa yêu cầu Cty này lập hồ sơ đề xuất và đánh giá các tiêu chuẩn về kinh nghiệm, năng lực tài chính… là chưa thực hiện đúng quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. 

Theo TTCP, UBND TP đã phê duyệt dự án, phê duyệt tổng mức đầu tư hơn 12.100 tỷ đồng cho dự án 4 tuyến đường chính trong KĐTM Thủ Thiêm khi chưa làm rõ ý kiến của các sở, ngành liên quan, là không đúng quy định. Qua thanh tra, phát hiện một số khoản phê duyệt không đúng quy định với tổng giá trị hơn 1.500 tỷ đồng.

Cty Đại Quang Minh đang hạch toán chi phí, thì có 25 tỷ đồng không đủ điều kiện để quyết toán trong chi phí cho dự án. Quá trình đầu tư, xây dựng, Cty này lại không thực hiện thông báo ngày khởi công tới cơ quan cấp phép xây dựng, thi công công trình khi chưa có giấy phép xây dựng tại nhiều hạng mục. 

Với dự án BT Cầu Thủ Thiêm 2, ban đầu UBND TP có chủ trương chọn Vinaconex làm chủ đầu tư thực hiện dự án. Sau đó, TP lại giao cho Cty Đại Quang Minh, đồng thời, thay đổi quy mô cầu từ 4 thành 6 làn xe nhưng không báo cáo Thủ tướng, là không thực hiện đúng quy định. 

UBND TP phê duyệt dự án này với tổng mức đầu tư là hơn 4.260 tỷ đồng. Qua thanh tra phát hiện một số khoản chi phí không đúng quy định với tổng giá trị hơn 252 tỷ đồng.

Tại dự án BT hạ tầng khu dân cư phía Bắc, TTCP cũng phát hiện có sai phạm. Cụ thể, phê duyệt tổng mức đầu tư, trong đó, có một số khoản chi phí không đúng quy định hơn 411 tỷ đồng; đề ra biện pháp thi công không phù hợp, phải thay đổi, dẫn đến chi phí thực tế phải giảm so với tổng mức đầu tư hơn 118 tỷ đồng.

Để cân đối, thanh toán cho các dự án BT (4 tuyến đường chính, cầu Thủ Thiêm 2, hạ tầng khu dân cư phía Bắc…), UBND TP đã chấp thuận sử dụng quỹ đất sạch trong KĐTM Thủ Thiêm nhưng không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư (thực chất là chỉ định nhà đầu tư), là không đúng quy định của Luật Đất đai và Luật Đấu thầu. 

Trong đó, tính tiền sử dụng đất đối ứng để thanh toán cho các dự án BT nêu trên bằng chi phí đầu tư bình quân 26 triệu đồng/m2 là không đầy đủ, thiếu chính xác và không đúng quy định.

Nguy cơ thất thoát lớn tiền Nhà nước

Đáng chú ý, việc xác định giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán đối ứng cho dự án BT 4 tuyến đường chính chưa đúng quy định, UBND TP đã tính tiền sử dụng đất nhà đầu tư phải nộp hơn 4.225 tỷ đồng, đã nộp 2.376 tỷ đồng, số còn lại đến nay chưa nộp là hơn 1.800 tỷ đồng. Theo TTCP, cần xem xét tính lãi chậm trả và thu hồi về ngân sách Nhà nước theo quy định.

Với khu tái định cư 38,4ha, TTCP xác định, trong 4 dự án đầu tư thì có 3 dự án được các nhà đầu tư xây dựng hoàn thành, bàn giao và thanh toán với UBND TP để bố trí tái định cư. Hiện nay, do chưa bố trí tái định cư nên UBND TP tiếp tục cho đấu giá để chuyển sang nhà ở thương mại. 

Còn 1 dự án 1.330 căn hộ đã được nhà đầu tư thay đổi thiết kế từ nhà ở tái định cư sang nhà ở thương mại, chuyển nhượng cho người sử dụng 1.122/1.228 căn hộ, đồng thời, UBND TP đã thanh lý hợp đồng đầu tư xây dựng khu tái định cư khi chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng về việc giao đất, là không đúng quy định.

Cũng theo kết luận thanh tra, UBND TP đã phê duyệt, điều chỉnh dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư trị giá hơn 38.600 tỷ đồng, là không đúng thẩm quyền; không hoàn trả tạm ứng hàng năm…

Việc UBND TP lấy chi phí đầu tư bình quân làm mức giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất các lô đất thương mại - dịch vụ - nhà ở đã giao cho chủ đầu tư các dự án trong KĐTM Thủ Thiêm, là thiếu cơ sở pháp lý, chưa chính xác, có khả năng gây thiệt hại lớn cho ngân sách Nhà nước. 

“Cần giao cho cơ quan chức năng kiểm tra, làm rõ, nếu có vi phạm, thất thoát thì phải xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật”, kết luận thanh tra nêu rõ.

Nguyên nhân dẫn đến vi phạm, thiếu sót trên, theo TTCP, chủ yếu là do việc nhận thức, chấp hành các chủ trương của Thủ tướng, hướng dẫn của các bộ, ngành cũng như các quy định của pháp luật chưa đúng, chưa đầy đủ, có lúc chưa nghiêm trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của UBND TP.

Sự phối hợp giữa các sở, ngành của TP còn chậm trễ, chưa xác định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ; một số nơi còn thể hiện sự thiếu trách nhiệm, buông lỏng trong quản lý đầu tư và xây dựng, nhiều vi phạm chưa được kiểm tra, xử lý kịp thời. 

“Hậu quả là để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây lãng phí, nguy cơ gây thất thoát tiền của Nhà nước với giá trị lớn; xét tổng thể đến thời điểm thanh tra, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm là chưa có hiệu quả”, TTCP kết luận và chỉ ra, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm còn mất cân đối vốn khoảng hơn 8.700 tỷ đồng. 

Kiến nghị thu hồi hàng chục nghìn tỷ đồng

Căn cứ kết quả thanh tra, Tổng TTCP đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ và UBND TP tham mưu, hoàn thiện cơ chế chính sách, chấn chỉnh quản lý.

Về xử lý kinh tế, UBND TP thực hiện thu hồi và hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách Nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm, tính đến thời điểm 30/9/2018 là hơn 26.315 tỷ đồng; sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm hơn 4.286 tỷ đồng. 

TTCP cũng kiến nghị, Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với các bộ, UBND TP thực hiện xác định đúng chi phí đầu tư bình quân đối với diện tích đất sạch mà Nhà nước đã dùng tiền ngân sách để đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng KĐTM Thủ Thiêm. 

Trên cơ sở đó, làm mức giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất và lựa chọn nhà đầu tư dự án theo quy định. Trong đó, kiểm tra, làm rõ và báo cáo Thủ tướng đối với khoản lãi trên số tiền tạm ứng từ ngân sách Nhà nước khoảng 10.503 tỷ đồng; xem xét, kiến nghị xử lý đối với khoản chênh lệch do xác định, trình và phê duyệt chi phí đầu tư bình quân 17.042 tỷ đồng. 

Ngoài ra, kiến nghị để Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán, xác định lại tổng mức đầu tư và giá trị tiền sử dụng đất theo giá thị trường và quy định của pháp luật, nhằm tránh thất thoát tiền của Nhà nước, khắc phục tình trạng mất cân đối vốn như hiện nay đối với các dự án BT đang thực hiện trong KĐTM Thủ Thiêm.

Trong quá trình kiểm toán, đề nghị xem xét, sử dụng các kết quả qua thanh tra đã phát hiện như: Khoản chênh lệch giảm giữa các quyết định phê duyệt giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán cho dự án BT 4 tuyến đường chính thiếu căn cứ và chưa đúng quy định hơn 3.900 tỷ đồng; các khoản do phê duyệt tổng mức đầu tư của các dự án BT tăng sai khoảng hơn 1.700 tỷ đồng…

Hương Giang