Đó là ý kiến nghi ngại của nhiều đại biểu tại phiên họp toàn thể lần thứ 14 của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội về công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) năm 2014 hôm qua (15/9).

“Phá” nhiều vụ tham nhũng nghiêm trọng

Theo Phó Tổng Thanh tra Trần Đức Lượng, năm 2014, Chính phủ đã chỉ đạo các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhất là thực hiện các giải pháp phòng, ngừa tham nhũng; chỉ đạo thực hiện nghiêm công tác giảm định tư pháp, thu hồi tài sản tham nhũng và tăng cường chủ động phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng.
Nhiều vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm như Vũ Quốc Hảo và đồng phạm “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vị”; “lừa đảo chiếm đoạt tìa sản”, “tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty Cho thuê tài chính II… đã được khẩn trương, xét xử nghiêm minh theo quy định pháp luật, có tác dụng răn đe, phòng ngừa tham nhũng.

Các giải pháp phòng ngừa tham nhũng tiếp tục có chuyển biến tích cực, trong đó 4 giải pháp (cải cách hành chính; công khai minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị; xây dựng, thực hiện các chế độ, định mức, tiêu chuẩn; quy tắc ứng xử, quy đắc đạo đức nghề nghiệp) được đánh giá có hiệu quả.

Tuy nhiên, việc kê khai tài sản thu nhập; đổi mới phương thức thanh toán và nộp lại quà tặng hiệu quả thấp, hình thức. Một số vụ việc, vụ án tham nhũng xử lý vẫn còn chậm; trong một số vụ án tham nhũng, việc phối hợp dánh giá chứng cứ, tội danh giữa các cơ quan tố tụng chưa chặt chẽ nên hiệu quả chưa cao. Công tác giám định tư pháp còn nhiều bất cập, thời gian giám định dài, kinh phí.

Nhất là, số vụ việc có dấu hiệu tham nhũng được phát hiện qua thanh tra, kiểm toán chuyển cơ quan điều tra chưa tương xứng với tình hình; tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng còn rất thấp (trên 10%). Còn người dân thì chưa tin vào việc xử lý, giải quyết của các cơ quan chức năng, trong khi người tố cáo vẫn bị trù dập, trả thù…


“Ngày càng tinh vi”

Chính phủ nhận định, tính hình tham nhũng vẫn diễn ra phức tạp. Tình trạng sách nhiễu, vòi vĩnh, phiền hà ở một bộ phận công chức, viên chức Nhà nước vẫn diễn ra gây bức xúc đối với người dân và doanh nghiệp.

“Tham nhũng ngày càng tinh vi, khó phát hiện do các đối tượng tham nhũng thường có chức vụ, có trình độ hiểu biết pháp luật, quan hệ rộng, liên kết với nhau thành các nhóm lợi ích. Tội phạm kinh tế, tham nhũng trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tín dụng, chứng khoán tiếp tục diễn biến phức tạp, gây thất thoát lớn tài sản của Nhà nước”, Phó Tổng Thanh tra Trần Đức Lượng cho biết.

Để công tác đầu tranh PCTN hiệu quả hơn, thời gian tới, Chính phủ sẽ nâng cao năng lực, ệu quả quản lý Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực; đẩy mạnh thanh tra trách nhiệm thực thi công vụ; thanh tra đột xuất khi phát hiện có dấu hiệu tham nhũng; xử lý kiên quyết, kịp thời các hành vi tham nhũng, thu hồi triệt để tài sản của Nhà nước bị chiếm đoạt, thất thoát…

Chính phủ cũng đề nghị Quốc hội xem xét, bổ sung  Bộ luật Hình sự và các văn bản có liên quan theo hướng làm rõ hơn hành vi, bổ sung các tội danh về tham nhũng, chức vụ, bảo đảm sự thống nhất giữa Luật PCTN với Bộ luật Hình sự; quy định cụ thể điều kiện miễn, hoặc giảm hình phạt đối với người có hành vi tham nhũng chủ động khai báo, khắc phục hậu quả trước khi bị phát giác; quy định nghĩa vụ giải trình của người bị khởi tố, điều tra, truy tố về về tội tham nhũng.

Cùng với đó, đề nghị TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao hướng dẫn áp dụng các quy định của pháp luật về trưng cầu giám định và đánh giá, sử dụng kết quảgiám định tư pháp trong hệ thống cơ quan TAND, Viện KSND; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có hình thức, cách làm phù hợp để mở rộng phạm vi tham gia của người dân trong công tác PCTN.

Phải để người dân tin tưởng

Đồng tình, đánh giá cao nhiều nhận định cũng như giải pháp mà Chính phủ đặt ra, nhưng Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền thẳng thắn chỉ ra, “các vụ án tham nhũng lớn ít được phát hiện, xử lý mà chủ yếu vẫn là các vụ án ở mức “thôn, xã”, tham nhũng vặt” mà nguyên nhân là do chưa có tiêu chí để đánh giá tình hình tham nhũng, cơ chế xác định trách nhiệm của từng vị trí công tác, nhất là trách nhiệm người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu, cơ chế kiểm soát hữu hiệu việc kê khai tài sản.

Ông Nguyễn Đình Quyền cũng bày tỏ lo ngại khi người dân vẫn có tâm lý “hối lộ để được việc”, coi việc phát hiện, tố cáo tham nhũng là việc của Nhà nước…

Đại biểu Quốc hội Đào Thị Xuân Lan (tỉnh Hưng Yên) kiến nghị Chính phủ phải có biện pháp quyết liệt hơn nữa để khắc phục tình trạng người dân không tin tưởng hiệu quả xử lý nên không tố cáo tham nhũng.

Theo nhiều Đại biểu Quốc hội, để ngăn chặn tình trạng coi “tham nhũng là giải pháp “hy sinh đời bố củng cố đời con”, Chính phủ cần đánh giá cụ thể nguyên nhân cản trở hiệu quả công tác này, nhất là trong việc thu hồi tài sản tham nhũng, từ đó đưa ra những giải pháp, kiến nghị mạnh mẽ. Đại biểu Quốc hội Đỗ Văn Đương (TP Hồ Chí Minh) lưu ý, “tham nhũng vẫn nghiêm trọng, phức tạp”, nếu xác định nguyên nhân chung chung, không có địa chỉ cụ thể, kiến nghị mờ nhạt vẫn như mọi năm thì chưa thể tạo được sự đột phá trong công tác PCTN.

Ông Trần Đăng Yến, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm kiêm Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng (C48), Bộ Công an cũng đề nghị, để chống “giặc nội xâm” tham nhũng hiệu quả, không còn cách nào khác phải thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa, đồng thời tạo cơ chế để cơ quan điều tra sớm phát hiện hành vi tham nhũng vì đối tượng là người có chức vụ, quyền hạn, tránh tình tài sản tham nhũng đã bị tẩu tán, thậm chí đối tượng đã trốn ra nước ngoài.

Tiếp thu các ý kiến đóng góp, thảo luận, Phó Tổng Thanh tra Trần Đức Lượng cho biết, sẽ tổng hợp, chỉnh sửa lại báo cáo trước khi trình xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong thời gian tới.

 

Ngành Thanh tra đã phát hiện 54 vụ, 87 đối tượng có hành vi liên quan đến tham nhũng với số tiền 68,5 tỷ đồng; thu hồi 46,9 tỷ đồng.

Lực lượng cảnh sát điều tra các cấp đã thụ lý 415 vụ án, 1.031 bị can phạm tội về tham nhũng.

Viện KSND các cấp đã truy tố 329 vụ, 751 bị can về tội phạm tham nhũng.

TAND các cấp đã xét xử sơ thẩm 287 vụ, 675 bị cáo về các tội danh tham nhũng (tăng 9 vụ, 91 bị cáo so với năm 2013), trong đó tỷ lệ tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm 41,2%; số bị cáo được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ chiếm 21,3% (năm 2013 là 31,2%).


Tổng hợp kết quả minh bạch tài sản, thu nhập năm 2013 cho thấy 944.425 người đã kê khai tài sản, thu nhập trên tổng số 952.178 người phải kê khai (đạt 99,2%, tăng 0,7% so với năm 2012). Có 5 người phải xác minh tài sản, thu nhập và 06 người bị xử lý kỷ luật vì chậm tổ chức việc kê khai tài sản, thu nhập và chậm kê khai tài sản, thu nhập. Có 35 người đứng đầu bị kỷ luật (cả hành chính và hình sự) vì thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng ở Lạng Sơn, Bắc Giang, Hải Phòng, Tiền Giang, Bến Tre, An Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Đăk Lăk, Lâm Đồng, Bình Định, Đà Nẵng, Điện Biên, Bình Thuận, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam.

 

Thảo Nguyên