Phát biểu tại tọa đàm, ông Đỗ Chí Thanh, Phó Tổng Giám đốc PVN cho rằng, Luật Dầu khí được Quốc hội ban hành năm 1993 và đã trải qua 3 lần sửa đổi, bổ sung. Trong gần 30 năm qua, Luật Dầu khí cùng các văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý để thực hiện hiệu quả hoạt động dầu khí, đưa Việt Nam từng bước tham gia thị trường dầu khí khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, bối cảnh thế giới hiện nay đã có nhiều thay đổi trong hoạt động khai thác dầu khí và nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch bao gồm dầu thô và khí đốt. Ở trong nước, môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu khí kém hấp dẫn. Số lượng hợp đồng dầu khí mới được ký kết giảm đáng kể, thậm chí những năm gần đây không ký được hợp đồng mới. Sản lượng khai thác dầu thô ở các mỏ truyền thống, qua nhiều năm, suy giảm tự nhiên. Các mỏ mới được phát hiện có trữ lượng không lớn, nằm tại vùng nước sâu, xa bờ hoặc có cấu trúc địa chất phức tạp… Thực tế này đặt ra yêu cầu phải hoàn thiện khuôn khổ pháp lý nhằm đáp ứng thực tiễn hoạt động dầu khí trong giai đoạn tới.

Tại kỳ họp thứ ba Quốc hội khóa XV vừa qua, Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Luật Dầu khí (sửa đổi). Sau khi tiếp thu các ý kiến tại kỳ họp và các hội thảo được tổ chức gần đây, cho đến thời điểm hiện nay, Luật Dầu khí (sửa đổi) đang được các cơ quan của Quốc hội thẩm định và sẽ được báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ tư.

 7 vấn đề cần tiếp tục được nghiên cứu

Các ý kiến tại tọa đàm cho rằng, hiện nay còn 7 vấn đề nữa trong dự án Luật Dầu khí (sửa đổi) cần tiếp tục được nghiên cứu, sửa đổi là: Hoạt động điều tra cơ bản về dầu khí; ngôn ngữ của hợp đồng dầu khí; mua sắm hàng hóa, dịch vụ phục vụ hoạt động dầu khí; thực hiện quyền tham gia và quyền ưu tiên lại quyền lợi tham gia trong hợp đồng dầu khí; quy định về các báo cáo ODP, EDP, FDP; quy định về ưu đãi trong hoạt động dầu khí; quy định về công tác kế toán, kiểm toán, quyết toán.

Cán bộ Cửu Long JOC thuộc PVN giới thiệu vật tư cho hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí

Cụ thể, quy định tại dự thảo luật thì tài liệu, mẫu vật và báo cáo kết quả điều tra cơ bản chỉ được giao nộp về Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, như vậy, việc PVN không được quản lý các tài liệu, mẫu vật và kết quả điều tra cơ bản nêu trên sẽ dẫn đến khó khăn trong việc sử dụng kết quả điều tra này và không thuận lợi để phục vụ công tác xúc tiến, kêu gọi đầu tư, nghiên cứu, đánh giá chuyên sâu. Do đó, PVN đề xuất bổ sung quy định PVN được quản lý các tài liệu, mẫu vật và kết quả điều tra cơ bản.

Theo ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam, dự thảo luật đến nay quy định ngôn ngữ sử dụng trong hợp đồng dầu khí và các tài liệu kèm theo hợp đồng là tiếng Việt, như vậy là không phù hợp với đặc điểm của lĩnh vực hoạt động dầu khí mang tính quốc tế cao. PVN đề nghị bổ sung quy định ngôn ngữ sử dụng trong hợp đồng dầu khí là tiếng Việt và một thứ tiếng nước ngoài thông dụng. Việc sử dụng tiếng nước ngoài (thường là tiếng Anh) ngay từ thời điểm ký kết hợp đồng sẽ thuận lợi hơn trong quá trình thực hiện hợp đồng, đặc biệt có sự chuyển nhượng quyền lợi tham gia trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Theo TS Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Luật Dầu khí (sửa đổi), hoạt động dầu khí là hoạt động đầu tư lớn, có nhiều rủi ro, có tính quốc tế (nên phải quan tâm đến thông lệ quốc tế) và có tính đặc thù (có những vật tư chỉ có một nguồn cung cấp nên không đầu thầu được). Do đó, khi xây dựng Luật Dầu khí (sửa đổi) phải quan tâm đến các đặc điểm này. Luật Dầu khí (sửa đổi) chỉ điều chỉnh các hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí (hoạt động thượng nguồn dầu khí), còn các hoạt động trung nguồn và hạ nguồn của ngành dầu khí (lọc hóa dầu, sản xuất phân bón, sản xuất điện…) thì điều chỉnh bằng các luật khác. Mục tiêu cao nhất của dự án luật là nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của ngành dầu khí.

TS Phan Đức Hiếu quan tâm đến việc đồng bộ Luật Dầu khí (sửa đổi) với các quy định của luật khác. Ví dụ để xây dựng một đường ống dẫn khí thì sẽ phải theo nhiều luật khác như Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Xây dựng… Do đó các quy định trong dự án luật nên theo hướng cho phép thực hiện các dự án thăm dò, khai thác dầu khí theo chuỗi, với một quy trình chi tiết, để tránh một việc phải trình nhiều cơ quan, bộ ngành, tránh xung đột về pháp lý.

Để tiết kiệm tài nguyên, dự án luật cần phải khuyến khích tận thu mỏ. Hiện nay có ý kiến cho rằng, khi nhà đầu tư nước ngoài rút đi, nếu việc khai thác tận thu làm lợi được thêm bao nhiêu cũng làm, chứ không nên yêu cầu cứng nhắc là phải có lợi ích tăng thêm khoảng 10% tổng giá trị dự án cũ thì mới làm. Cơ chế tận thu mỏ sau khi nhà đầu tư nước ngoài rút đi thì phải có một cơ chế tài chính riêng thì các nhà đầu tư mới mặn mà để làm tiếp.

Cũng theo các ý kiến tại tọa đàm, các ưu đãi trong luật dầu khí hiện hành mà có lợi hơn cho nhà đầu tư ở các dự án đang được thực hiện thì phải được giữ nguyên. Mặt khác, nhà đầu tư nên có quyền lựa chọn áp dụng điều lợi ưu đãi có lợi hơn trong luật sửa đổi.