* Tòa án không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự.

Dự thảo Bộ luật có tổng số 672 điều, giữ nguyên 263 điều, sửa đổi 297 điều, bổ sung 126 điều, bãi bỏ 149 điều so với Bộ luật hiện hành.

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, việc sửa đổi, bổ sung lần này nhằm xây dựng Bộ luật Dân sự thực sự trở thành luật chung của hệ thống pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội được hình thành theo nguyên tắc tự do, tự nguyện, bình đẳng và tự chịu trách nhiệm giữa các bên tham gia; ghi nhận và bảo vệ tốt hơn các quyền của cá nhân, tổ chức trong giao lưu dân sự, góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ổn định môi trường pháp lý cho sự phát triển kinh tế - xã hội sau khi Hiến pháp đã được sửa đổi.

Theo Chính phủ, Nhà nước phải có trách nhiệm tạo cơ chế pháp lý đầy đủ để các quyền dân sự được công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm thực hiện. “TAND có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.

Chính vì vậy, dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi) bổ sung quy định khi người dân có yêu cầu về giải quyết vụ, việc dân sự, TAND không được từ chối vì lý do chưa có điều luật để áp dụng. Trong trường hợp này, TAND áp dụng quy định về áp dụng tập quán, áp dụng tương tự quy định của pháp luật, các nguyên tắc cơ bản được quy định trong Bộ luật Dân sự và lẽ công bằng để xem xét, giải quyết vụ việc dân sự của người dân.

Đồng tình với đề xuất của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Phan Trung Lý cho rằng, quy định trên phù hợp với chức năng, vị trí, vài trò của Tòa án đã được Hiến pháp xác định. “Thời gian qua, việc áp dụng tập quán còn nhiều lúng túng; chưa có quy định thế nào là “lẽ công bằng”.... Để bảo đảm tính khả thi, cần quy định rõ các nội dung về áp dụng tập quán, áp dụng quy định tương tự của pháp luật và lẽ công bằng trong Bộ luật Dân sự làm căn cứ để Tòa án áp dụng”, ông Lý đề xuất.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, cần cân nhắc do trong điều kiện kinh tế - xã hội và pháp luật hiện nay quy định này khó có tính khả thi, nhất là đòi hỏi thẩm phán phải có điều kiện và năng lực chuyên môn cao về giải thích pháp luật. Trong khi đó, Hiến pháp lại quy định “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Nguyễn Văn Hiện nhấn mạnh, với tình hình khiếu kiện hiện nay, luật quy định rồi giải quyết mà còn chưa thông, người dân vẫn khiếu kiện. “Chúng ta cũng biết trình độ của thẩm phán cấp huyện hiện như thế nào, nếu quy định chưa có điều luật mà Tòa án vẫn buộc phải giải quyết thì không thể khả thi được”...

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh, dự thảo Luật phải bám sát Hiến pháp, làm rõ Hiến pháp, giải thích Hiến pháp, đúng tinh thần của Hiến pháp. Những vấn đề Hiến pháp đã quy định mà Bộ luật cũ chưa quy định thì dự thảo Luật mới phải quy định và phải bảo đảm “việc dân sự cốt ở đôi bên”, những cái gì dân giải quyết được thì không cần thiết phải đưa ra tòa ...

Theo dự kiến, dự án Bộ luật Dân sự (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội xem xét cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 đối với những vấn đề chung có tính chất nguyên tắc làm cơ sở cho việc tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện. Sau đó, sẽ công bố lấy ý kiến nhân dân, các ngành, các cấp để chính lý, tiếp tục trình Quốc hội cho ý kiến vào các nội dung cụ thể tại Kỳ họp thứ 9 (5/2015) và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (10/2015).

Cùng ngày, UBTVQH cho ý kiến về Dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. 

Chất vấn Thống đốc Ngân hàng và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường

Cụ thể gồm: Bộ luật Dân sự (sửa đổi); Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi); Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân (sửa đổi); Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân; Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân (sửa đổi); Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi); Luật An toàn, vệ sinh lao động; Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; Luật Tổ chức Quốc hội (sửa đổi); Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi); Luật Tổ chức chính quyền địa phương; Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (sửa đổi); Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Pháp lệnh Xử lý hành chính các hành vi cản trở hoạt động tố tụng của Tòa án nhân dân.

UBTVQH cũng cho ý kiến báo cáo công tác của Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao, báo cáo của Chính phủ về công tác thi hành án, công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật và công tác phòng, chống tham nhũng năm 2014; Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông và Dự thảo Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015; Nghị quyết về tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình thế giới; Công ước của Liên hợp quốc về quyền của người khuyết tật; Công ước Chống tra tấn. Đồng thời, nghe Đoàn giám sát báo cáo; Chính phủ báo cáo (bổ sung) về việc thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế trong lĩnh vực đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và hệ thống ngân hàng theo Nghị quyết số 10/2011/QH13 của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015.

Thảo Nguyên